Dấu hiệu cảnh báo sốc nhiệt và các bước xử lý cần thiết
Thứ năm, 05/06/2025 | 11:08
Trong những ngày hè nắng nóng cực độ, hoặc khi tham gia vận động mạnh trong môi trường oi bức, cơ thể rất dễ rơi vào trạng thái “sốc nhiệt” – một tình trạng nguy hiểm nếu không được xử lý đúng cách và kịp thời.
Bài viết dưới đây bác sĩ chuyên gia y khoa Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn sẽ giúp bạn hiểu rõ về sốc nhiệt, nguyên nhân gây ra tình trạng này, cách xử trí khi gặp người bị sốc nhiệt cũng như các biện pháp phòng ngừa hiệu quả.
Sốc nhiệt là gì và nguyên nhân do đâu?
Sốc nhiệt, còn gọi là say nắng hoặc say nóng, là tình trạng thân nhiệt tăng cao bất thường – thường vượt ngưỡng 40°C – do cơ thể không thể tự điều hòa nhiệt độ một cách hiệu quả. Khi điều này xảy ra, các cơ quan quan trọng như não, tim, thận và cơ đều có thể bị tổn thương nghiêm trọng chỉ trong vòng vài giờ, thậm chí có thể dẫn đến tử vong.
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến sốc nhiệt, cụ thể bao gồm:
Tiếp xúc lâu với nhiệt độ cao: Đặc biệt là khi vận động mạnh ngoài trời nắng hoặc trong không gian kín, nóng bức.
Độ ẩm không khí cao: Làm mồ hôi khó bay hơi, giảm hiệu quả làm mát tự nhiên của cơ thể.
Mất nước: Không cung cấp đủ nước khiến cơ thể mất khả năng điều nhiệt.
Trang phục không phù hợp: Mặc quần áo quá dày, bó sát hoặc tối màu có thể cản trở sự thoát nhiệt.
Yếu tố sức khỏe cá nhân: Người già, trẻ em, người có bệnh nền (tim mạch, tiểu đường, béo phì, bệnh thận) hoặc đang dùng thuốc như thuốc lợi tiểu, an thần... có nguy cơ cao hơn.
Uống rượu bia: Gây mất nước, giảm hiệu quả điều hòa thân nhiệt.
Thay đổi môi trường đột ngột: Di chuyển từ nơi mát sang nơi nắng nóng mà cơ thể chưa kịp thích nghi.
Sốc nhiệt là một tình trạng cấp cứu y tế nguy hiểm, bắt nguồn từ sự mất cân bằng nhiệt độ cơ thể do tiếp xúc quá mức với nhiệt hoặc hoạt động quá sức trong môi trường nóng ẩm.
Cách xử lý khi bị sốc nhiệt
Việc xử trí kịp thời khi gặp người bị sốc nhiệt có thể cứu sống tính mạng. Khi phát hiện người có dấu hiệu sốc nhiệt, cần bình tĩnh và thực hiện ngay các bước sau:
Gọi cấp cứu ngay lập tức: Sốc nhiệt là tình huống y tế khẩn cấp. Cần nhanh chóng gọi 115 hoặc đưa nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất để được can thiệp y tế chuyên sâu.
Đưa người bệnh ra khỏi môi trường nóng:
Di chuyển nạn nhân đến nơi râm mát, thoáng khí hoặc phòng có điều hòa.
Nới lỏng hoặc tháo bớt quần áo để tăng hiệu quả thoát nhiệt.
Thực hiện các biện pháp hạ nhiệt:
Chườm mát: Đặt khăn lạnh hoặc túi đá vào các vị trí như nách, bẹn, cổ – nơi tập trung mạch máu lớn.
Làm ẩm da và làm mát bằng gió: Dùng khăn ướt lau người, sau đó sử dụng quạt để giúp làm mát nhanh bằng bay hơi.
Ngâm nước mát (nếu điều kiện cho phép): Ngâm nạn nhân trong nước mát (không quá lạnh) giúp giảm thân nhiệt nhanh chóng.
Theo dõi sát tình trạng người bệnh:
Nếu nạn nhân còn tỉnh, có thể uống nước mát hoặc dung dịch bù điện giải.
Nếu bất tỉnh, không thở hoặc không có dấu hiệu tuần hoàn, cần tiến hành hô hấp nhân tạo (CPR) ngay trong khi chờ cấp cứu đến.
Khi xử lý sốc nhiệt, cần kết hợp giữa việc hạ thân nhiệt nhanh chóng và đảm bảo nạn nhân được tiếp cận y tế sớm nhất có thể.
Mặc dù sốc nhiệt rất nguy hiểm, nhưng hoàn toàn có thể phòng tránh được nếu bạn chủ động thực hiện các biện pháp bảo vệ cơ thể trong thời tiết nắng nóng:
Uống đủ nước mỗi ngày: Tối thiểu 2–2.5 lít nước. Khi hoạt động nhiều hoặc trời nóng, nên bổ sung thêm nước điện giải.
Tránh đồ uống có cồn hoặc caffeine: Vì chúng làm tăng mất nước.
Mặc trang phục phù hợp: Ưu tiên quần áo sáng màu, rộng rãi, chất liệu thấm hút tốt. Đội mũ rộng vành, đeo kính râm, bôi kem chống nắng khi ra ngoài.
Tránh ra ngoài vào khung giờ nắng gay gắt: Từ 10h sáng đến 4h chiều. Nếu bắt buộc phải ra ngoài, hãy nghỉ giải lao thường xuyên trong bóng râm hoặc nơi mát mẻ.
Giữ không gian sống thông thoáng: Dùng quạt, điều hòa, hoặc mở cửa sổ để lưu thông không khí. Tuyệt đối không để trẻ em hoặc người già trong xe ô tô đóng kín.
Tăng cường tập luyện, ăn uống lành mạnh: Giúp cơ thể thích nghi tốt hơn với điều kiện thời tiết cực đoan. Ưu tiên các thực phẩm dễ tiêu, giàu nước như trái cây, rau xanh, salad.
Làm quen dần với thời tiết nóng: Nếu mới chuyển vùng hoặc sắp làm việc lâu dài ngoài trời, nên cho cơ thể thời gian thích nghi dần.
Bác sĩ giảng viên Cao đẳng Y đa khoa khuyến nghị, việc phòng tránh sốc nhiệt là việc hoàn toàn khả thi nếu bạn chủ động bảo vệ cơ thể, chú ý sinh hoạt điều độ và chuẩn bị kỹ càng khi phải tiếp xúc với môi trường nắng nóng.
Sốc nhiệt là một tình trạng nguy hiểm, có thể xảy ra bất ngờ và tiến triển nhanh chóng. Việc nhận biết sớm dấu hiệu, xử lý đúng cách và phòng ngừa hiệu quả là chìa khóa để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và những người xung quanh trong mùa hè oi bức. Hãy trang bị cho mình và gia đình những kiến thức cơ bản về sốc nhiệt để sẵn sàng ứng phó trong mọi tình huống khẩn cấp.
Trong những ngày hè oi nóng, điều hòa là giải pháp làm mát hiệu quả. Tuy nhiên, nếu sử dụng sai cách, thiết bị này có thể gây sốc nhiệt – một tình trạng nguy hiểm cần được xử lý đúng và kịp thời.
Trong những ngày hè nắng nóng cực độ, hoặc khi tham gia vận động mạnh trong môi trường oi bức, cơ thể rất dễ rơi vào trạng thái “sốc nhiệt” – một tình trạng nguy hiểm nếu không được xử lý đúng cách và kịp thời.
Nhiễm khuẩn tiết niệu ở trẻ em là bệnh lý phổ biến nhưng dễ bị bỏ sót do triệu chứng không rõ ràng, nhất là ở trẻ nhỏ. Nếu không điều trị kịp thời, bệnh có thể gây biến chứng nguy hiểm như nhiễm trùng thận hoặc suy thận.
Thủy đậu là bệnh truyền nhiễm thường gặp ở trẻ nhỏ. Dù lành tính, nhưng nếu không điều trị kịp thời, bệnh có thể gây biến chứng nguy hiểm, thậm chí đe dọa tính mạng.
