Hiểu đúng về tác dụng phụ của thuốc để dùng an toàn và hiệu quả

Việc sử dụng thuốc đúng cách đóng vai trò then chốt trong hiệu quả điều trị và an toàn cho người bệnh. Tuy nhiên, nhiều loại thuốc thông dụng vẫn tiềm ẩn tác dụng phụ nếu dùng sai liều, kéo dài hoặc kết hợp không hợp lý. Chính vì vậy, người hành nghề Dược cần có kiến thức vững vàng về dược lý, dược lâm sàng và tương tác thuốc để tư vấn, hướng dẫn bệnh nhân an toàn hơn trong quá trình điều trị. Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn đặc biệt chú trọng đào tạo sinh viên kỹ năng phân tích tác dụng – tác dụng phụ của thuốc, nhận biết nguy cơ và đưa ra giải pháp sử dụng thuốc hợp lý trong từng tình huống lâm sàng.

Phần nội dung sau đây giúp sinh viên và người hành nghề Dược hiểu rõ hơn về tác dụng phụ của các nhóm thuốc thường dùng, từ đó nâng cao năng lực chuyên môn và ý thức sử dụng thuốc an toàn, hiệu quả.

Thuốc giảm đau, hạ sốt và kháng viêm: Dễ gây tổn thương gan, thận và dạ dày

Paracetamol là thuốc hạ sốt, giảm đau được dùng rộng rãi, nhưng nếu dùng quá liều có thể gây tổn thương gan nghiêm trọng hoặc ảnh hưởng chức năng thận. Người bệnh gan, nghiện rượu hay dùng nhiều thuốc chứa paracetamol cần đặc biệt thận trọng.

Thuốc kháng viêm không steroid (NSAID) như ibuprofen, diclofenac hay các thuốc chọn lọc COX-2 có thể gây loét dạ dày, chảy máu tiêu hóa và làm tăng nguy cơ tim mạch nếu dùng lâu dài. Ngoài ra, nhóm thuốc này còn làm giữ nước, gây phù và tăng huyết áp.

Người dùng nên uống thuốc sau bữa ăn, không kéo dài thời gian điều trị, đồng thời báo với bác sĩ khi có biểu hiện đau bụng, phù chân hoặc mệt mỏi bất thường.

Kháng sinh và thuốc kháng nấm: Hiệu quả cao nhưng tiềm ẩn nhiều rủi ro

Nhóm kháng sinh như Erythromycin, Augmentin thường gây rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy hoặc loạn khuẩn đường ruột. Các thuốc nhóm Aminoglycosid (như Gentamicin) có thể gây độc thận và tai, còn Tetracyclin hoặc Doxycyclin làm vàng răng ở trẻ em.

Corticoid, một nhóm thuốc kháng viêm mạnh, dễ gây loét dạ dày, tăng đường huyết, tăng huyết áp, loãng xương và hội chứng Cushing nếu dùng kéo dài. Bên cạnh đó, kháng nấm toàn thân như Ketoconazol hay Itraconazol có thể gây tổn thương gan, đòi hỏi theo dõi men gan định kỳ.

Người bệnh tuyệt đối không tự ý dùng kháng sinh hoặc corticoid, vì việc lạm dụng dễ dẫn đến kháng thuốc, rối loạn chuyển hóa và nhiều biến chứng nguy hiểm khác. Việc học Cao đẳng Dược giúp người học hiểu rõ cơ chế tác dụng, nhận biết tác dụng phụ và tư vấn sử dụng thuốc an toàn, góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Thuốc chuyên biệt và tác dụng phụ ít được chú ý

Một số thuốc điều trị chuyên khoa cũng có thể gây tác dụng phụ đặc trưng:

• Amlodipin: gây phù mắt cá, phù chân.
• Salbutamol: gây run tay, hồi hộp.
• Metformin: có thể hạ đường huyết quá mức.
• Quinolon: ảnh hưởng đến sụn khớp ở trẻ em.
• Domperidon: tiềm ẩn nguy cơ rối loạn nhịp tim, đột quỵ nếu dùng liều cao.
• Duphalac (Lactulose): gây tiêu chảy nếu uống quá liều.
• Acnotin (Isotretinoin): có thể gây dị tật thai nhi, khô da và khô môi nghiêm trọng.
• Gabapentin: gây mệt mỏi, chóng mặt.
• Antacid và thuốc ức chế bơm proton (PPI): làm giảm hấp thu thuốc và dưỡng chất, lâu dài gây thiếu canxi, magie, loãng xương.
• Chlorpheniramin: gây khô miệng, buồn ngủ, giảm tập trung.

Dù là thuốc kê toa hay không kê toa, người bệnh nên đọc kỹ hướng dẫn, tuân thủ liều lượng và tái khám định kỳ khi điều trị dài ngày.

Sử dụng thuốc an toàn – trách nhiệm của mỗi người bệnh

Thuốc chỉ phát huy hiệu quả tối đa khi dùng đúng liều, đúng thời điểm và đúng chỉ định. Không nên tự ý mua thuốc, ngưng thuốc đột ngột hay phối hợp nhiều loại mà chưa hỏi ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ. Khi có biểu hiện bất thường như phát ban, tiêu chảy kéo dài, mệt mỏi, chóng mặt, cần ngừng thuốc và đến cơ sở y tế để được xử trí kịp thời.

Nếu bạn yêu thích lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, muốn hiểu rõ hơn về dược lý và an toàn thuốc, hãy theo học ngành Dược tại Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn – nơi đào tạo Dược sĩ chuyên sâu về kiến thức thuốc, dược lâm sàng và kỹ năng tư vấn sử dụng thuốc an toàn.

*LƯU Ý: Nội dung bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, phục vụ mục đích học tập của sinh viên Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn và không thay thế cho tư vấn y khoa!