Hướng dẫn sử dụng thuốc giảm đau hạ sốt hiệu quả an toàn

Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ cách lựa chọn, liều dùng, cũng như các lưu ý an toàn khi sử dụng nhóm thuốc này, đặc biệt cho trẻ nhỏ, đồng thời là nội dung hữu ích cho sinh viên theo học Văn bằng 2 Cao đẳng Dược trong quá trình trau dồi kiến thức thực hành dược lâm sàng.

PARACETAMOL – lựa chọn đầu tiên khi cần giảm đau, hạ sốt

Paracetamol được xem là thuốc giảm đau – hạ sốt cơ bản và an toàn nhất, phù hợp cho cả người lớn và trẻ nhỏ, kể cả trong trường hợp sốt do sốt xuất huyết. Đây là lựa chọn đầu tiên mà các bác sĩ khuyến nghị khi người bệnh có triệu chứng sốt hoặc đau nhẹ đến trung bình.

Cách dùng hiệu quả: Nên uống trước bữa ăn 30 phút hoặc sau ăn 1 giờ; dùng với nước ấm giúp thuốc hấp thu tốt hơn.

Liều lượng tham khảo:

• Trẻ em: 10–15 mg/kg/lần, mỗi 4–6 giờ/lần. Với trẻ <10 kg nên cách 6 giờ nếu còn sốt hoặc đau; không dùng quá 5 lần/ngày và không vượt 75 mg/kg/ngày.
• Người lớn: tối đa 1 g/lần, và không quá 4 g/ngày.

Lưu ý khi dùng cho trẻ nhỏ:

• Trẻ <10 kg: nếu sau 1–2 giờ vẫn còn sốt, không nên uống thêm liều mới. Thay vào đó, hãy lau mát bằng nước 37°C, nới lỏng quần áo và cho trẻ uống nhiều nước.
• Trẻ <6 tháng tuổi: chỉ dùng paracetamol.
• Trẻ ≥6 tháng tuổi: có thể dùng paracetamol hoặc ibuprofen tùy mức độ sốt.
• Tuyệt đối không dùng aspirin cho trẻ em vì có nguy cơ gây hội chứng Reye’s, một biến chứng hiếm nhưng rất nguy hiểm.

Paracetamol là thuốc cơ bản, an toàn và dễ sử dụng. Tuy nhiên, việc tuân thủ liều lượng và thời gian uống giữa các lần là yếu tố then chốt giúp thuốc phát huy tác dụng tối ưu và tránh ngộ độc gan.

Dạng hỗn dịch và thuốc phối hợp – giải pháp dễ dùng cho trẻ nhỏ

Với trẻ em, việc uống thuốc viên thường gặp khó khăn, do đó các dạng hỗn dịch (siro) được bào chế để giúp trẻ dễ uống và hấp thu nhanh hơn. Tuy nhiên, cha mẹ cần đặc biệt chú ý đến liều lượng theo độ tuổi, khối lượng cơ thể và lắc kỹ chai thuốc trước khi sử dụng. Đây cũng là kiến thức quan trọng trong chương trình Đào tạo Dược sĩ Nhà thuốc nhằm hướng dẫn người dùng dùng thuốc an toàn, đúng cách.

Một số dạng hỗn dịch Paracetamol thường gặp:

• 80 mg/2.5 ml – dùng cho trẻ >5 kg, trên 5 tháng tuổi.
• 120 mg/5 ml – dùng cho trẻ >4 tháng tuổi.
• 250 mg/5 ml – dùng cho trẻ >12 tháng tuổi.

Ngoài ra, còn có thuốc phối hợp giúp giảm sốt kèm ho hoặc sổ mũi, thường dùng cho trẻ từ 2–4 tuổi trở lên. Khi dùng nhóm này, cần đọc kỹ thành phần và chống chỉ định, bởi một số sản phẩm có thể không phù hợp cho trẻ bị hen, bệnh tim mạch hoặc tăng huyết áp.

Thuốc hỗn dịch và phối hợp giúp tiện dụng hơn cho trẻ, nhưng cũng tiềm ẩn nguy cơ quá liều hoặc dị ứng. Vì vậy, chỉ nên dùng theo hướng dẫn y tế và không tự ý kết hợp nhiều loại có cùng hoạt chất paracetamol.

IBUPROFEN – lựa chọn khi paracetamol không đủ hiệu quả

Ibuprofen là thuốc thuộc nhóm chống viêm không steroid (NSAID), có tác dụng hạ sốt, giảm đau và kháng viêm mạnh hơn paracetamol. Thuốc thường được chỉ định trong trường hợp người bệnh không đáp ứng với paracetamol hoặc bị dị ứng với thuốc này.

Cách dùng: Uống sau bữa ăn để giảm kích ứng dạ dày.

Liều lượng khuyến nghị:

• Trẻ 6–11 tuổi: 5–10 mg/kg/lần, mỗi 6–8 giờ; tối đa 40 mg/kg/ngày.
• Trẻ ≥12 tuổi và người lớn: 200–400 mg/lần, mỗi 4–6 giờ; tối đa 1200 mg/ngày.
• Trẻ <6 tháng tuổi: chỉ dùng khi có chỉ định bác sĩ do nguy cơ xuất huyết tiêu hóa hoặc tổn thương thận.

Lưu ý:

• Không nên lạm dụng liều cao vì có thể gây ảnh hưởng tim mạch và gan thận.
• Người có bệnh nền tim mạch, dạ dày hoặc huyết áp cao nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng.

Ibuprofen là lựa chọn thay thế hiệu quả, nhưng không nên xem là “thuốc mạnh hơn” để tự ý sử dụng. Dùng đúng liều, đúng thời điểm và đúng đối tượng là chìa khóa đảm bảo an toàn.

Thuốc phối hợp tăng hiệu quả giảm đau – cần thận trọng khi dùng

Một số chế phẩm trên thị trường hiện nay kết hợp paracetamol với các hoạt chất khác (như caffeine, ibuprofen hoặc codein) nhằm tăng tác dụng giảm đau, thường dùng cho các trường hợp đau đầu, đau răng, đau cơ mức độ vừa đến nặng.

Tuy nhiên, thuốc phối hợp chỉ nên được dùng khi đau không đáp ứng với đơn trị liệu, và không được lạm dụng vì dễ gây quá liều paracetamol hoặc tác dụng phụ của hoạt chất kèm theo (như kích thích thần kinh, mất ngủ, ảnh hưởng gan).

Dạng phối hợp có thể mang lại hiệu quả nhanh hơn, nhưng chỉ an toàn khi có chỉ định. Người bệnh tuyệt đối không nên uống song song nhiều loại thuốc hạ sốt có chứa paracetamol để tránh ngộ độc.

Dùng thuốc đúng cách – an toàn là trên hết

Thuốc giảm đau – hạ sốt giúp kiểm soát triệu chứng, nhưng không thay thế việc điều trị nguyên nhân bệnh. Hãy luôn:

• Dùng đúng liều, đúng thời gian.
• Ưu tiên paracetamol cho trẻ nhỏ.
• Tránh dùng kết hợp bừa bãi nhiều loại thuốc tương tự.
• Nếu sốt cao kéo dài quá 2 ngày, hoặc có dấu hiệu bất thường (co giật, mệt lả, phát ban), hãy đưa người bệnh đến cơ sở y tế ngay.

Sử dụng thuốc an toàn không chỉ giúp nhanh khỏi bệnh mà còn bảo vệ sức khỏe lâu dài của cả gia đình.

Việc hiểu rõ về các loại thuốc giảm đau – hạ sốt và cách sử dụng an toàn không chỉ cần thiết với người dân mà còn là nền tảng kiến thức quan trọng đối với sinh viên ngành Dược. Vì vậy, nếu bạn có định hướng theo đuổi lĩnh vực này, hãy lựa chọn Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn – nơi đào tạo bài bản và chuyên sâu về chuyên môn ngành, giúp bạn nắm vững dược lý, thực hành tư vấn sử dụng thuốc đúng cách và trở thành Dược sĩ có năng lực, trách nhiệm trong chăm sóc sức khỏe cộng đồng.