Phác đồ điều trị gout hiệu quả giúp kiểm soát và phòng tái phát bệnh

Gout là một trong những bệnh lý chuyển hóa phổ biến, liên quan trực tiếp đến rối loạn acid uric trong máu và chế độ dinh dưỡng của người bệnh. Việc lựa chọn thuốc điều trị, theo dõi đáp ứng và hướng dẫn bệnh nhân điều chỉnh lối sống là những kỹ năng quan trọng mà người làm công tác Dược cần nắm vững. Nhằm đáp ứng yêu cầu thực hành thực tế, Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn chú trọng đào tạo sinh viên khả năng phân tích dược lý, hiểu cơ chế tác dụng – tương tác thuốc, biết tư vấn sử dụng an toàn cho người bệnh gout.

Bài viết dưới đây giúp sinh viên và người hành nghề Dược hiểu rõ hơn về nguyên tắc điều trị gout, từ xử trí cơn cấp đến dự phòng và quản lý bệnh lâu dài.

Điều trị cắt cơn gout cấp – nguyên tắc nhanh, mạnh, ngắn ngày

Khi cơn gout cấp khởi phát, mục tiêu là giảm nhanh viêm, giảm đau và giúp bệnh nhân sớm trở lại sinh hoạt bình thường. Do đó, liệu pháp thường được chọn là sử dụng thuốc kháng viêm liều cao trong thời gian ngắn, sau đó chuyển sang liều điều trị thông thường cho đến khi viêm hết hẳn.

Nhóm NSAID (Thuốc Chống Viêm Không Steroid): Một số NSAID thường được sử dụng bao gồm:

• Diclofenac — 50 mg × 3–4 lần/ngày
• Naproxen — 500 mg × 2 lần/ngày
• Celecoxib — 200 mg/ngày
• Meloxicam — 15 mg/ngày
• Etoricoxib — 90–120 mg/ngày

Liều cao được dùng trong 5–7 ngày, sau đó chuyển sang liều duy trì đến khi triệu chứng viêm chấm dứt. Lưu ý: Không nên sử dụng NSAID kéo dài > 2 tuần. Nếu bệnh nhân có tiền sử loét dạ dày hoặc đang có tổn thương niêm mạc dạ dày, nên kết hợp ức chế bơm proton (PPI) như omeprazol 20 mg/ngày để bảo vệ niêm mạc.

Corticoid: Khi NSAID không đáp ứng hoặc có chống chỉ định, corticoid là lựa chọn thay thế:

• Uống prednisolon liều 30–50 mg/ngày trong 3–4 ngày, sau đó giảm liều từ từ và ngưng sau khoảng 10–14 ngày
• Có thể tiêm nội khớp methylprednisolon acetate 20–40 mg (1 khớp/ngày) nếu viêm giới hạn tại một khớp

Lưu ý khi dùng corticoid: uống 1 lần vào lúc 8 giờ sáng và giảm liều từ từ để tránh tác dụng phụ.

Colchicin: Colchicin cho hiệu quả cao nếu dùng sớm trong vòng 24 giờ sau khởi phát cơn gout. Liều dùng thường là 0,5–1 mg/ngày hoặc theo chỉ định y khoa — nhưng cần thận trọng với liều cao và chống chỉ định nếu có bệnh lý đường tiêu hóa nặng, suy thận.

Dự phòng cơn gout & kiểm soát acid uric

Dự phòng cơn gout cấp: Khi bệnh nhân đã trải qua ít nhất một cơn gout cấp và có nguy cơ tái phát, có thể dùng colchicin liều thấp (0,5–1 mg/ngày) để dự phòng tái phát. Trong giai đoạn này, không nên bắt đầu thuốc hạ acid uric máu khi có viêm khớp đang hoạt động — việc này có thể kích thích tái phát thêm cơn cấp.

Hạ & duy trì mức acid uric cho phép: Mục tiêu điều trị lâu dài là duy trì nồng độ acid uric < 5 mg/dL để ngăn kết tinh urat ở mô và khớp.

Thuốc giảm tổng hợp acid uric:

• Allopurinol: bắt đầu liều 100 mg/ngày, sau đó tăng 100 mg mỗi 2–4 tuần, thường đạt liều duy trì 200–400 mg/ngày, không đứt quãng
• Febuxostat: bắt đầu 40 mg/ngày, có thể tăng lên đến 120 mg/ngày. Là lựa chọn thay thế khi bệnh nhân không dung nạp allopurinol

Thuốc tăng thải acid uric: Probenecid: bắt đầu 250 mg × 2 lần/ngày, sau đó có thể tăng lên 500 mg × 2–3 lần/ngày nếu chức năng thận cho phép

Việc lựa chọn thuốc phụ thuộc vào tình trạng thận của người bệnh, nguy cơ tương tác và khả năng dung nạp thuốc. Đây cũng là nội dung quan trọng trong chương trình học Cao đẳng Dược, giúp sinh viên hiểu rõ cách cá thể hóa điều trị và tư vấn thuốc an toàn, hiệu quả cho từng đối tượng bệnh nhân.

Điều trị gout mạn & biện pháp hỗ trợ

Quản lý gout mạn: Đối với gout đã tiến triển mạn, điều trị tập trung vào duy trì acid uric ở mức cho phép, kiểm soát viêm thấp mạn nếu có, ngăn ngừa biến dạng khớp và tổn thương cơ quan.

Các biện pháp hỗ trợ & thay đổi lối sống:

• Tránh thực phẩm giàu purin như thịt đỏ, hải sản, rượu bia
• Bổ sung nhiều rau xanh và thực vật giàu kiềm để trung hòa môi trường acid
• Giữ ấm cơ thể đặc biệt vào ban đêm, nhất là các khớp bàn tay, bàn chân, đầu gối
• Duy trì cân nặng hợp lý, vận động thể lực vừa phải
• Theo dõi định kỳ: xét nghiệm acid uric, chức năng gan, chức năng thận, lipid máu — mỗi 3 tháng/lần

Theo dõi & điều chỉnh: Trong quá trình điều trị nội khoa, bác sĩ sẽ đánh giá đáp ứng và tác dụng phụ, từ đó điều chỉnh liều thuốc, thay đổi loại thuốc hoặc thêm biện pháp hỗ trợ nếu cần. Nếu xuất hiện biến chứng (sỏi thận do urat, tổn thương khớp nặng, v.v.), có thể cần can thiệp y tế chuyên sâu hoặc phối hợp nhiều chuyên khoa.

Việc quản lý bệnh gout đòi hỏi người làm công tác Dược không chỉ nắm vững dược lý của từng nhóm thuốc mà còn hiểu mối liên hệ giữa chế độ dinh dưỡng, chức năng gan thận và đáp ứng điều trị của người bệnh. Do đó, thí sinh có nguyện vọng theo học ngành Dược nên lựa chọn Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn – nơi đào tạo bài bản và chuyên sâu về dược lý – lâm sàng. Sinh viên được rèn luyện kỹ năng tư vấn, hướng dẫn sử dụng thuốc hạ acid uric, NSAID hay corticoid một cách an toàn, phù hợp từng thể bệnh gout, giúp nâng cao hiệu quả điều trị và chất lượng chăm sóc người bệnh.

*LƯU Ý: Nội dung bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, phục vụ mục đích học tập của sinh viên Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn và không thay thế cho tư vấn y khoa!