Tân mạch hắc mạc: Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị — cảnh báo nguy cơ mù lòa vĩnh viễn

Bệnh lý nguy hiểm từ hệ mạch bất thường trong mắt

Hắc mạc là lớp mạch máu nằm bên dưới võng mạc, giữ vai trò nuôi dưỡng tế bào thị giác. Khi lớp võng mạc bị tổn thương, thiếu oxy hoặc thoái hóa, cơ thể phản ứng bằng cách tạo các mạch máu mới xuyên qua màng mạch chạy lên võng mạc. Tuy nhiên, các mạch máu tân sinh này lại rất dễ rò rỉ và xuất huyết, gây phù hoàng điểm, biến dạng hình ảnh, thậm chí hình thành sẹo dẫn đến suy giảm thị lực không hồi phục.

Đây chính là cơ chế làm xuất hiện thoái hóa điểm vàng thể ướt – căn bệnh gây mù hàng đầu hiện nay ở người cao tuổi.

Nguyên nhân sâu xa khiến tân mạch hình thành

Y học xác định nhiều yếu tố nguy cơ:

• Lão hóa hoàng điểm là nguyên nhân phổ biến nhất. Khi tuổi càng cao, cấu trúc điểm vàng càng suy yếu, môi trường vi thể thay đổi thúc đẩy sự tăng sinh mạch máu bất thường.
• Cận thị nặng làm nhãn cầu dài ra, kéo căng võng mạc và gây tổn thương lâu dài.
• Di truyền cũng góp phần làm tăng nguy cơ mắc bệnh ở những gia đình có tiền sử thoái hóa hoàng điểm.

Ngoài ra, các chấn thương mắt, viêm nhiễm hoặc khiếm khuyết cấu trúc tại màng Bruch đều có thể kích hoạt cơ chế rò rỉ dịch và xuất huyết dưới võng mạc.

Theo nhận định của các giảng viên thuộc Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn, xu hướng gia tăng bệnh lý mắt mạn tính hiện nay liên quan nhiều đến lối sống hiện đại. Việc sử dụng thiết bị điện tử quá mức, tiếp xúc ánh sáng xanh liên tục làm tăng stress oxy hóa tại võng mạc, khiến tân mạch dễ phát triển hơn ở nhóm tuổi trẻ hóa.

Triệu chứng

Thị lực giảm dần không đau khiến người bệnh thường chủ quan và nhầm lẫn với mỏi mắt thông thường. Tuy nhiên, nếu để ý kỹ, các dấu hiệu sau là lời cảnh báo sớm:

• Vùng trung tâm thị lực bị mờ hoặc tối đi
• Hình ảnh méo mó, đường thẳng trở nên cong hoặc gợn sóng
• Màu sắc kém tươi, khó phân biệt
• Xuất hiện điểm đen che khuất vùng nhìn trung tâm

Khi triệu chứng đã rõ rệt, thường tổn thương đã tiến triển đến mức khó phục hồi hoàn toàn.

Không được can thiệp, vùng tân mạch sẽ tạo sẹo xơ trên hoàng điểm. Đây là tổn thương không thể tái tạo. Người bệnh vẫn giữ được thị lực ngoại vi nhưng hoàn toàn mất chức năng nhìn trung tâm — đồng nghĩa không thể tự chủ trong sinh hoạt.

Chẩn đoán chính xác bằng công nghệ hình ảnh

Các bác sĩ nhãn khoa sử dụng chụp OCT để thấy rõ phù võng mạc và dịch rò rỉ, đồng thời kết hợp FA hoặc ICG nhằm phát hiện chính xác vị trí và mức độ tân mạch. Việc chẩn đoán sớm giúp lựa chọn phác đồ phù hợp nhất.

Các thuốc kháng VEGF được tiêm nội nhãn định kỳ để ức chế yếu tố tăng trưởng mạch máu, giúp tân mạch thoái lui và hạn chế xuất huyết. Thị lực có thể được cải thiện hoặc giữ ổn định lâu dài nếu bệnh nhân tuân thủ điều trị.

Trong một số trường hợp đặc biệt, laser quang đông hoặc phẫu thuật được xem xét, nhưng kháng VEGF vẫn là lựa chọn hàng đầu nhờ hiệu quả cao và an toàn hơn cho cấu trúc hoàng điểm.

Các chuyên gia đào tạo tại Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn, nhấn mạnh: “Điều quan trọng nhất là người dân cần đi khám ngay khi có biểu hiện méo hình hoặc giảm thị lực bất thường. Tân mạch hắc mạc càng phát hiện sớm, khả năng bảo tồn thị lực càng cao”.

Những trường hợp ở tuyến cơ sở thường là tuyến đầu phát hiện các bệnh lý mắt nguy hiểm. Vì vậy, người học ngành Y sĩ đa khoa được trang bị kiến thức nhãn khoa cơ bản để nhận diện triệu chứng, tư vấn phòng ngừa và chuyển tuyến kịp thời. Đây là phần đào tạo quan trọng trong chương trình Cao đẳng Y sĩ đa khoa tại Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn, giúp cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cho ngành chăm sóc thị lực cộng đồng.

Để giảm nguy cơ tân mạch hắc mạc, mỗi người cần duy trì lối sống lành mạnh: bỏ thuốc lá, ăn nhiều thực phẩm giàu chất chống oxy hóa, đeo kính chống UV và khám mắt định kỳ sau 50 tuổi. Với người cận nặng, việc theo dõi 6 tháng/lần là cần thiết để tránh biến chứng âm thầm tiến triển.