Tràn máu màng phổi là cấp cứu y khoa nguy hiểm, xảy ra khi máu tích tụ bất thường trong khoang giữa hai lá màng phổi và chèn ép phổi. Tình trạng này có thể gây suy hô hấp, sốc mất máu và để lại nhiều di chứng nếu không được xử trí kịp thời.
Khoang màng phổi vốn chỉ chứa một lớp dịch mỏng để phổi giãn nở trơn tru khi hít thở. Khi các mạch máu trong lồng ngực tổn thương, máu thoát ra và tích tụ tại đây, chèn ép phổi khiến phổi không thể nở đủ theo chu kỳ hô hấp. Diễn tiến có thể âm thầm hoặc bộc phát dữ dội tùy vào mức độ chảy máu.
Người bệnh có thể nguy kịch nhanh chóng chỉ trong vài phút nếu lượng máu tràn nhiều, đặc biệt ở các trường hợp chấn thương nặng.
Nguyên nhân thường gặp
Chấn thương lồng ngực vẫn là nguyên nhân hàng đầu: tai nạn giao thông, té ngã mạnh, va chạm khi lao động hoặc chơi thể thao. Máu tràn có thể xuất hiện muộn, dẫn đến chủ quan và chậm trễ cấp cứu.
Ngoài ra, bệnh còn xuất hiện sau phẫu thuật vùng ngực, sau thủ thuật đặt catheter hoặc sinh thiết, ở người rối loạn đông máu, người dùng thuốc kháng đông. Một số bệnh lý ác tính như ung thư phổi, trung biểu mô màng phổi cũng có thể phá vỡ mạch máu gây chảy máu. Các biến chứng mạch máu do nhồi máu phổi hay rối loạn mô liên kết hiếm gặp (như hội chứng Ehlers-Danlos) cũng được ghi nhận.
Triệu chứng nhận biết
Dấu hiệu thường xuất hiện do chèn ép phổi và mất máu:
Người bệnh thở nhanh, hụt hơi, đau ngực tăng khi hít sâu hoặc ho. Nhịp tim nhanh, da tái nhợt, đổ mồ hôi, tay chân lạnh có thể xuất hiện khi mất máu nhiều. Một số người biểu hiện bồn chồn, lo âu do thiếu oxy. Nếu có nhiễm trùng kèm theo có thể sốt nhẹ đến vừa. Thầy thuốc thăm khám có thể phát hiện âm phổi giảm và gõ đục vùng tổn thương.
Điều quan trọng là không chờ đợi triệu chứng đầy đủ mới nhập viện, vì nhiều trường hợp ban đầu biểu hiện rất kín đáo.
Chẩn đoán và đánh giá mức độ
Bác sĩ sẽ hỏi bệnh, đánh giá tình trạng hô hấp, tuần hoàn và chỉ định các phương pháp chẩn đoán hình ảnh. X-quang có thể phát hiện vùng mờ đáy phổi. Siêu âm cho phép đánh giá trực tiếp dịch và hướng dẫn dẫn lưu. Chụp CT ngực được xem là tiêu chuẩn chính xác để nhận diện máu, xác định tổn thương kèm theo và chỉ định can thiệp.
Ở cấp cứu chấn thương, các Y sĩ đa khoa tại trạm y tế, tuyến huyện có vai trò quan trọng trong nhận diện sớm sốc mất máu, bảo đảm thông khí, cố định lồng ngực và chuyển tuyến phù hợp kịp thời.
Hướng điều trị
Tùy lượng máu chảy và nguyên nhân, bác sĩ lựa chọn chiến lược điều trị phù hợp:
Dẫn lưu màng phổi là biện pháp phổ biến, giúp giải phóng máu và giúp phổi nở trở lại.
Truyền máu và dịch để ổn định tuần hoàn khi mất máu nhiều.
Kháng sinh dự phòng trong trường hợp nguy cơ nhiễm trùng.
Phẫu thuật cấp cứu nếu có tổn thương lớn, máu chảy ồ ạt hoặc xuất hiện cục máu đông không dẫn lưu được.
Phục hồi chức năng hô hấp sau điều trị giúp cải thiện chức năng phổi, ngăn xơ dính.
Biến chứng nguy hiểm
Nếu không được xử trí kịp thời, máu ứ đọng làm phổi xẹp gây suy hô hấp cấp. Mất máu kéo dài dẫn đến sốc, đe dọa tính mạng. Máu đông tồn lưu có thể tạo sẹo xơ khiến màng phổi dính chặt vào nhau, gây hạn chế vận động lồng ngực mạn tính. Trường hợp nhiễm khuẩn, người bệnh có nguy cơ viêm mủ màng phổi, thời gian điều trị kéo dài và để lại nhiều di chứng.
Giảng viên Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn, nhấn mạnh tràn máu màng phổi là tình trạng cần được xử lý tại cơ sở y tế có đủ khả năng hồi sức và can thiệp ngoại khoa. Tuy nhiên, yếu tố quyết định cơ hội sống là nhận biết sớm và chuyển viện kịp thời. Đội ngũ Y sĩ đa khoa tuyến đầu phải luôn được đào tạo để đánh giá nguy cơ, bảo đảm thông khí và tuần hoàn trước khi người bệnh đến tuyến cao hơn. Việc chậm trễ chỉ vài phút có thể đổi bằng tính mạng.
Phòng ngừa – bảo vệ an toàn từ sớm
Phòng ngừa chủ yếu thông qua giảm thiểu chấn thương: tuân thủ an toàn giao thông, sử dụng bảo hộ lao động đúng cách, kiểm soát bệnh lý nền và theo dõi sát sau phẫu thuật ngực hoặc thủ thuật xâm lấn. Khi xuất hiện bất kỳ biểu hiện khó thở, đau ngực bất thường sau chấn thương, cần khám y tế ngay.
Tràn máu màng phổi không phổ biến nhưng cực kỳ nguy hiểm. Việc trang bị kiến thức cho cộng đồng và nâng cao năng lực hệ thống y tế cơ sở, trong đó có lực lượng Y sĩ đa khoa, là chìa khóa giúp giảm thiểu tử vong và biến chứng. Chủ động nhận biết dấu hiệu bất thường và đến bệnh viện sớm chính là cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe và tính mạng người bệnh.
Tràn máu màng phổi là cấp cứu y khoa nguy hiểm, xảy ra khi máu tích tụ bất thường trong khoang giữa hai lá màng phổi và chèn ép phổi. Tình trạng này có thể gây suy hô hấp, sốc mất máu và để lại nhiều di chứng nếu không được xử trí kịp thời.
Thuốc kháng histamin H₁ được dùng phổ biến để điều trị dị ứng, mề đay, viêm mũi, say tàu xe… Tuy nhiên, người dùng cần hiểu rõ sự khác biệt giữa các thế hệ, cơ chế tác dụng và cách dùng để đạt hiệu quả, an toàn tối ưu.
Hóa trị là phương pháp điều trị ung thư phổ biến, sử dụng thuốc đặc hiệu để tiêu diệt tế bào ung thư hoặc ngăn chúng phát triển. Hiểu rõ các loại hóa trị và lưu ý khi điều trị giúp người bệnh chuẩn bị tốt hơn cả về thể chất lẫn tinh thần.
Gout là bệnh viêm khớp cấp do tích tụ axit uric, tạo tinh thể urat gây đau, sưng đỏ khớp. Bệnh dễ tái phát nếu không được điều trị đúng và duy trì chế độ ăn uống, sinh hoạt khoa học.
