Xuất huyết dịch kính là tình trạng máu tràn vào buồng dịch kính khiến tầm nhìn mờ, có thể dẫn đến mất thị lực nếu không điều trị kịp thời. Hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu và phương pháp điều trị giúp phát hiện sớm và giảm biến chứng.
Xuất huyết dịch kính (Vitreous Hemorrhage) là hiện tượng máu xâm nhập khoang dịch kính phía sau mắt. Chỉ một lượng máu nhỏ cũng gây mờ mắt, trong khi lượng lớn có thể làm đục toàn bộ dịch kính, khiến người bệnh gần như mất thị lực. Máu tồn tại lâu trong khoang dịch kính dễ dẫn đến bong võng mạc, viêm màng bồ đào, tăng nhãn áp hay nhiễm sắt nội nhãn.
Bệnh diễn biến nhanh, phức tạp và được xếp vào nhóm tổn thương nặng của dịch kính – võng mạc. Theo các Y sĩ đa khoa người bệnh thường xuất hiện các triệu chứng như thị lực giảm đột ngột, bóng đen trôi trước mắt, cảm giác nhìn qua màn sương hoặc thấy ám hồng trong tầm nhìn.
Nguyên nhân gây xuất huyết dịch kính
Bệnh võng mạc tiểu đường
Ở giai đoạn muộn của bệnh tiểu đường, võng mạc xuất hiện các mạch máu tân sinh bất thường dễ vỡ, làm máu thoát vào dịch kính. Tình trạng thiếu oxy võng mạc kích thích tăng VEGF và các yếu tố tăng trưởng, khiến nguy cơ xuất huyết tăng cao.
Chấn thương mắt và sọ não
Chấn thương xuyên nhãn cầu, đụng dập nhãn cầu hoặc chấn thương sọ não đều có thể gây xuất huyết dịch kính. Ở người dưới 40 tuổi, tỷ lệ mắc dao động 12–18,8% và gặp nhiều hơn ở nam giới. Các hội chứng như Terson hoặc “shaken baby syndrome” cũng liên quan mật thiết.
Rách hoặc bong võng mạc
Một vết rách võng mạc cho phép máu thoát vào dịch kính. Các ca xuất huyết do rách hoặc bong võng mạc chiếm 11,4–44% tổng số bệnh nhân, làm bệnh trở nên cấp tính và nguy hiểm hơn.
Bong dịch kính sau (PVD)
Khoảng 3,7–11,7% ca xuất huyết dịch kính liên quan đến PVD. Khi dịch kính tách khỏi võng mạc, các mạch máu bắc cầu dễ bị đứt, làm xuất hiện máu trong buồng mắt. Nếu PVD xuất hiện kèm xuất huyết, nguy cơ rách võng mạc có thể lên tới 70%.
Các nguyên nhân hiếm gặp
Bao gồm viêm mạch võng mạc, tắc tĩnh mạch võng mạc, bệnh hồng cầu hình liềm, phình động mạch võng mạc, bệnh võng mạc Valsalva, rối loạn đông máu, thoái hóa điểm vàng thể tân mạch hoặc viêm màng bồ đào trung gian.
Triệu chứng của xuất huyết dịch kính
Theo thông tin từ ban chuyên môn Trường Cao đẳng Dược TP HCM, triệu chứng thường khởi phát đột ngột. Người bệnh nhìn thấy đốm đen, mạng nhện, vật thể lơ lửng hoặc màn mờ che phủ. Một số trường hợp có ám hồng trong tầm nhìn do máu lan rộng. Thị lực giảm mạnh vào buổi sáng, khi máu lắng xuống đáy dịch kính nhiều hơn.
Chẩn đoán xuất huyết dịch kính
Bác sĩ sẽ đo nhãn áp, giãn đồng tử và soi đáy mắt. Nếu môi trường quang học quá đục, siêu âm mắt sẽ giúp đánh giá tình trạng dịch kính, mức độ máu và nguy cơ rách võng mạc.
Chụp OCT, FFA hoặc ICGA giúp định vị vùng tân mạch, đánh giá tổn thương hắc mạc; CT – MRI được chỉ định trong trường hợp nghi ngờ chấn thương nặng hoặc hội chứng Terson. Điện võng mạc và Flash VEP có thể được dùng để đánh giá tiềm năng thị giác trong trường hợp xuất huyết dày đặc.
Phương pháp điều trị
Nguyên tắc chung
Điều trị bao gồm xử lý nguyên nhân và khắc phục triệu chứng. Việc dừng chảy máu, tiêu máu và phòng biến chứng là ưu tiên hàng đầu.
Điều trị nguyên nhân
Nếu do tiểu đường, cần kiểm soát đường huyết và điều trị bệnh võng mạc tăng sinh. Xuất huyết do viêm mạch cần xử lý viêm; do thoái hóa điểm vàng cần đưa vào phác đồ điều trị hoàng điểm. Với người cao huyết áp hoặc rối loạn đông máu, việc ổn định bệnh nền là điều bắt buộc.
Điều trị triệu chứng
Các thuốc cầm máu như vitamin K, vitamin C, rutin hoặc tam thất có thể giúp giảm xuất huyết. Uống nước nhanh với lượng lớn trong thời gian ngắn đôi khi hỗ trợ tiêu máu nhờ tạo hiệu ứng nhược trương tạm thời. Người bệnh cần tuyệt đối hạn chế vận động mạnh để tránh làm xuất huyết lan rộng.
Trong bệnh võng mạc tiểu đường, thuốc chống VEGF như bevacizumab hoặc ranibizumab giúp ức chế mạch máu tân sinh, giảm nguy cơ chảy máu.
Phẫu thuật cắt dịch kính
Khi điều trị nội khoa sau 1–2 tuần không hiệu quả hoặc máu quá nhiều, cắt dịch kính giúp lấy bỏ máu đục, xử lý rách võng mạc và phòng biến chứng. Phẫu thuật đặc biệt cần thiết với xuất huyết do chấn thương, do tân mạch hoặc tái phát nhiều lần.
Laser quang đông và áp lạnh võng mạc được chỉ định trong trường hợp có tân mạch hoặc chảy máu tái diễn. Tuy nhiên, áp lạnh có thể gây viêm và nguy cơ bong võng mạc, nên chỉ dùng trong một số tình huống đặc biệt.
Giảng viên Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn cho biết: "Xuất huyết dịch kính cần được đánh giá sớm vì có thể che lấp các tổn thương nguy hiểm ở võng mạc. Người học ngành Y, đặc biệt là sinh viên Cao đẳng Y sĩ đa khoa, cần nắm vững quy trình khám dịch kính – võng mạc, chỉ định đúng kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh và theo dõi biến chứng sau điều trị".
Bảo vệ mắt khi lao động, hạn chế chấn thương mắt, kiểm soát tốt tiểu đường và cao huyết áp là yếu tố then chốt. Khám mắt định kỳ, nhất là với người có bệnh lý võng mạc, giúp phát hiện tổn thương sớm trước khi xảy ra xuất huyết.
Xuất huyết dịch kính là tình trạng máu tràn vào buồng dịch kính khiến tầm nhìn mờ, có thể dẫn đến mất thị lực nếu không điều trị kịp thời. Hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu và phương pháp điều trị giúp phát hiện sớm và giảm biến chứng.
Điều trị tăng huyết áp sử dụng nhiều nhóm thuốc với cơ chế khác nhau, giúp hạ huyết áp ổn định và giảm nguy cơ biến chứng tim mạch. Việc lựa chọn thuốc được cân nhắc dựa trên mức độ bệnh và tình trạng sức khỏe của từng bệnh nhân.
Trẻ em dễ nhiễm giun đường ruột như giun đũa, giun kim, giun móc hay giun lươn, giun chó. Triệu chứng tiêu hóa, da, thiếu máu ảnh hưởng sức khỏe. Chẩn đoán đúng và điều trị kịp thời giúp phòng ngừa tái nhiễm.
Gout là bệnh lý rối loạn chuyển hóa mạn tính liên quan đến tăng acid uric máu kéo dài. Điều trị gout đòi hỏi kết hợp kiểm soát cơn cấp, dự phòng tái phát và ổn định acid uric lâu dài.
