Ích mẫu: Dược liệu quý trong Đông y giúp điều hòa khí huyết

Ích mẫu (tên khoa học Leonurus japonicus) là một trong những dược liệu quen thuộc trong kho tàng cây thuốc Nam, được sử dụng rộng rãi tại Việt Nam và nhiều nước phương Đông từ hàng trăm năm trước. Cây thuộc họ Hoa môi, thân thảo cao khoảng 60 – 120 cm, thân vuông, lá chẻ thùy, hoa mọc thành vòng, màu tím hoặc hồng nhạt. Dược liệu có vị cay, hơi đắng, tính mát và được coi là thảo dược “chuyên trị các bệnh nữ giới”, do tác dụng nổi bật trong điều hòa kinh nguyệt, hoạt huyết và hỗ trợ tuần hoàn máu.

Ngoài dùng trong Đông y, ích mẫu ngày nay còn được nghiên cứu bởi y học hiện đại, cho thấy chứa các hoạt chất quý như leonurine, stachydrine và alcaloid có khả năng hỗ trợ điều hòa tử cung, chống oxy hóa, bảo vệ tim mạch và cải thiện sức khỏe sinh sản.

Theo giảng viên Cao đẳng Y học cổ truyền, Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn cho biết công dụng chữa bệnh của dược liệu ích mẫu như sau:

Điều hòa kinh nguyệt và hỗ trợ giảm đau bụng kinh

Đây là công dụng nổi tiếng nhất của ích mẫu và cũng là lý do dược liệu có tên gọi “ích mẫu”, nghĩa là “có lợi cho phụ nữ”. Theo Đông y, đau bụng kinh, chậm kinh hoặc kinh nguyệt không đều thường liên quan đến ứ huyết, khí trệ. Ích mẫu giúp hoạt huyết, tăng lưu thông máu và giải quyết ứ trệ, từ đó làm giảm đau bụng kinh, điều hòa vòng kinh và hạn chế tình trạng rong huyết hoặc bế kinh.

Nhiều bài thuốc dân gian phối hợp ích mẫu với ngải cứu, hương phụ hoặc đương quy giúp tăng hiệu quả điều kinh và chăm sóc sức khỏe tử cung.

Hỗ trợ phụ nữ sau sinh

Ích mẫu thường được dùng cho phụ nữ sau sinh để:

• Tống sản dịch nhanh
• Giảm đau bụng sau sinh
• Phục hồi tử cung
• Cải thiện lưu thông máu

Trong dân gian, nước sắc ích mẫu thường được sử dụng trong những ngày đầu sau sinh để hỗ trợ cơ thể đào thải khí huyết ứ, từ đó giúp mẹ bớt mệt mỏi, chóng phục hồi sức khỏe.

Tốt cho tim mạch và tuần hoàn máu

Ngày nay, một số nghiên cứu hiện đại đã chỉ ra các hoạt chất leonurine và flavonoid trong ích mẫu có khả năng:

• Giảm huyết áp nhẹ
• Hỗ trợ cải thiện lưu thông máu
• Bảo vệ tế bào cơ tim khỏi oxy hóa
• Giảm nguy cơ đau thắt ngực chức năng

Do đó, ích mẫu còn được ứng dụng hỗ trợ trong một số bài thuốc điều trị suy nhược tuần hoàn máu hoặc rối loạn vận mạch.

Lợi tiểu và thanh nhiệt giải độc

Nhờ tính mát, ích mẫu có tác dụng lợi tiểu nhẹ, giúp thanh lọc cơ thể và giảm phù thũng. Đông y còn sử dụng ích mẫu trong các trường hợp tiểu ít, nước tiểu vàng, nóng trong người hoặc mụn nhọt do thấp nhiệt. Một số vùng dùng ích mẫu tươi giã đắp hoặc sắc nước rửa ngoài để làm giảm sưng tấy, mẩn ngứa và hỗ trợ làm khô vết thương.

Ích mẫu là dược liệu quý trong Đông y với tác dụng nổi bật trong hoạt huyết, điều kinh và chăm sóc sức khỏe phụ nữ. Những nghiên cứu hiện đại cũng cho thấy ích mẫu có giá trị sinh học cao, mang lại lợi ích cho tuần hoàn máu và sức khỏe tim mạch. Theo các giảng viên ngành y dược tại Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn, người dùng cần hiểu rõ đặc tính dược liệu và tham khảo ý kiến chuyên gia khi sử dụng, đặc biệt là phụ nữ mang thai hoặc người có bệnh nền. Dùng đúng và đủ, ích mẫu sẽ phát huy tối đa công dụng chữa bệnh.