Lao màng phổi là một trong những thể lao ngoài phổi thường gặp, có thể gây tràn dịch, dày dính màng phổi và suy hô hấp nếu không phát hiện sớm. Hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị giúp người bệnh chủ động bảo vệ sức khỏe.
Lao màng phổi là gì?
Lao màng phổi là thể lao ngoài phổi xảy ra khi vi khuẩn lao Mycobacterium tuberculosis tấn công vào màng phổi – lớp màng mỏng bao quanh phổi và khoang ngực. Bệnh thường gây tràn dịch màng phổi và là thể lao ngoài phổi phổ biến thứ hai sau lao hạch bạch huyết.
Bệnh có thể gặp ở mọi đối tượng, đặc biệt là người có hệ miễn dịch suy giảm. Nếu không được chẩn đoán và điều trị sớm, lao màng phổi có thể gây tổn thương phổi vĩnh viễn, nhưng khi điều trị đúng phác đồ, tiên lượng bệnh thường tốt.
Cơ chế bệnh sinh
Lao màng phổi hình thành chủ yếu do vi khuẩn lao từ ổ lao phổi lan tới khoang màng phổi khi ổ viêm bị vỡ. Ngoài ra, bệnh còn có thể khởi phát do:
Vi khuẩn lao theo đường máu tới màng phổi.
Nhiễm khuẩn thứ phát từ các cơ quan lân cận như xương sườn, cột sống, thành ngực.
Tổn thương hệ bạch huyết khiến dịch chứa vi khuẩn rò vào khoang màng phổi.
Các chuyên gia ngành Cao đẳng Y sĩ đa khoa thuộc Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn nhận định, hiểu đúng cơ chế bệnh giúp sinh viên y khoa và nhân viên y tế thực hành lâm sàng xác định hướng điều trị chính xác, hạn chế biến chứng lâu dài.
Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ
Mặc dù nguyên nhân trực tiếp là do vi khuẩn lao, nhưng không phải ai nhiễm vi khuẩn cũng mắc lao màng phổi. Một số yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng mắc bệnh gồm:
Tiền sử lao phổi: Vi khuẩn còn tiềm ẩn và tái hoạt động khi miễn dịch suy yếu.
Suy giảm miễn dịch: Người nhiễm HIV/AIDS, bệnh nhân ung thư, tiểu đường, suy thận, hoặc dùng thuốc ức chế miễn dịch.
Môi trường sống kém vệ sinh: Nơi đông đúc, ẩm thấp, thiếu ánh sáng, tiếp xúc gần người mắc lao phổi.
Lan rộng và tái phát: Lao có thể lan sang phổi, màng não, xương khớp nếu bỏ dở phác đồ điều trị.
Suy hô hấp, tử vong: Ở người có hệ miễn dịch suy yếu, bệnh có thể tiến triển nhanh, gây tổn thương phổi nghiêm trọng.
Theo giảng viên Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn, sinh viên ngành Cao đẳng Y sĩ đa khoa khi học lâm sàng thường được hướng dẫn nhận diện sớm các dấu hiệu biến chứng để kịp thời tư vấn và chuyển tuyến điều trị.
Chẩn đoán lao màng phổi
Để xác định chính xác bệnh, bác sĩ sẽ tiến hành:
Khám lâm sàng: Kiểm tra vùng ngực, rung thanh, gõ đục vùng phổi.
Chụp X-quang và CT ngực: Phát hiện tràn dịch, nốt dưới màng phổi hoặc tổn thương viêm.
Siêu âm màng phổi: Giúp xác định lượng dịch và hướng dẫn chọc hút.
Xét nghiệm dịch màng phổi và sinh thiết: Phát hiện vi khuẩn lao, xác định nguyên nhân chính xác.
Phương pháp điều trị lao màng phổi
Điều trị kháng lao đặc hiệu:
Dùng kết hợp nhiều loại thuốc trong thời gian dài (thường 6–9 tháng).
Cần tuân thủ nghiêm ngặt phác đồ của bác sĩ, tránh bỏ thuốc giữa chừng để phòng lao kháng thuốc.
Điều trị triệu chứng:
Dùng thuốc hạ sốt, giảm đau, chống viêm.
Có thể sử dụng corticoid ngắn hạn khi có viêm màng ngoài tim kèm theo.
Chọc hút dịch màng phổi để giảm khó thở, tuân thủ nguyên tắc hút kín và vô trùng.
Phục hồi chức năng hô hấp:
Tập thở sâu, vận động nhẹ để ngăn dính màng phổi.
Với trường hợp nặng, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật bóc tách màng phổi hoặc rửa màng phổi.
Di chứng và phòng ngừa
Ngay cả sau khi điều trị khỏi, người bệnh có thể đối mặt với di chứng như xơ phổi, giãn phế quản, giảm chức năng hô hấp hoặc tràn khí màng phổi.
Biện pháp phòng ngừa:
Tiêm vắc xin BCG đầy đủ cho trẻ sơ sinh.
Phát hiện và điều trị sớm lao phổi để ngăn biến chứng lan sang màng phổi.
Duy trì chế độ ăn uống đầy đủ, hạn chế rượu bia, thuốc lá.
Khám sức khỏe định kỳ, đặc biệt với người từng mắc lao.
Chăm sóc và phục hồi
Người bệnh nên nghỉ ngơi hợp lý, duy trì tinh thần thoải mái, ăn nhiều rau xanh, trái cây, thực phẩm giàu protein để tăng sức đề kháng. Sau khi ổn định, có thể tập thở, đi bộ nhẹ giúp phục hồi chức năng phổi và ngăn ngừa tái dính.
Lao màng phổi là bệnh lý hô hấp có thể kiểm soát tốt nếu được phát hiện sớm và tuân thủ phác đồ điều trị. Việc hiểu rõ cơ chế bệnh, chăm sóc đúng cách và tái khám định kỳ giúp người bệnh phục hồi nhanh, hạn chế biến chứng. Đồng thời, đây cũng là nội dung trọng tâm trong chương trình đào tạo của ngành Cao đẳng Y sĩ đa khoa – Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn, nơi cung cấp nguồn nhân lực y tế có kiến thức vững và kỹ năng thực hành chuyên sâu trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe hô hấp.
Đột quỵ là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và tàn tật, ngày càng phổ biến ở cả người trẻ và người già. Mỗi phút trôi qua là hàng triệu tế bào não chết, vì vậy việc ghi nhớ quy tắc “FAST” giúp phát hiện và xử lý kịp thời.
Bướu giáp đa nhân không độc là bệnh lý tuyến giáp lành tính khá phổ biến, thường gặp ở phụ nữ trung niên. Dù không gây rối loạn hormone tuyến giáp, bệnh vẫn có thể dẫn đến biến chứng chèn ép và ảnh hưởng thẩm mỹ nếu không được theo dõi, điều trị đúng cách.
Định lượng creatinin là xét nghiệm quan trọng trong chẩn đoán và theo dõi chức năng thận. Việc hiểu rõ ý nghĩa và vai trò của xét nghiệm này giúp phát hiện sớm các bệnh lý về thận và bảo vệ sức khỏe toàn diện.
Chè dây là vị thuốc y học cổ truyền được biết đến với khả năng thanh nhiệt, giải độc và kháng viêm tự nhiên. Y học hiện đại cũng chứng minh hiệu quả của chè dây trong việc hỗ trợ điều trị viêm loét dạ dày – tá tràng.
