Lệch thủy tinh thể là một rối loạn nhãn khoa nguy hiểm, có thể gây suy giảm thị lực nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Bệnh thường tiến triển âm thầm, ảnh hưởng đến khả năng điều tiết và hội tụ của mắt.
Thủy tinh thể là thấu kính trong suốt nằm phía sau mống mắt, có nhiệm vụ điều tiết và hội tụ ánh sáng lên võng mạc. Khi thủy tinh thể bị di chuyển khỏi vị trí trung tâm do đứt hoặc giãn dây chằng Zinn – hệ thống giữ cố định thể thủy tinh – người bệnh được chẩn đoán là bị lệch thủy tinh thể (Ectopia Lentis). Tình trạng này làm giảm khả năng điều tiết, khiến hình ảnh trở nên méo mó, mờ đục, thậm chí song thị.
Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ
Nguyên nhân gây lệch thủy tinh thể có thể xuất phát từ chấn thương mắt, rối loạn di truyền hoặc các bệnh lý nhãn khoa mạn tính. Ở người trẻ, tai nạn giao thông hoặc va đập trong thể thao là yếu tố hàng đầu. Trong khi đó, những người mắc hội chứng Marfan hoặc Homocystin niệu có cấu trúc mô liên kết yếu, dễ làm dây chằng Zinn bị tổn thương dẫn đến lệch thủy tinh thể mạn tính.
Ngoài ra, quá trình lão hóa, tăng nhãn áp kéo dài hoặc các biến chứng sau phẫu thuật mắt cũng có thể làm suy yếu hệ thống nâng đỡ thể thủy tinh. Ở người cao tuổi, sự thoái hóa mô tự nhiên là nguyên nhân phổ biến nhất khiến thể thủy tinh bị lệch một phần hoặc hoàn toàn.
Triệu chứng nhận biết
Người bệnh thường nhận thấy thị lực giảm dần, hình ảnh trở nên méo mó hoặc rung, xuất hiện cảm giác nhìn đôi, đặc biệt khi thay đổi tư thế đầu. Một số trường hợp có biểu hiện chói sáng, lóa mắt hoặc đau nhức nếu kèm theo tăng nhãn áp. Khi lệch nặng, đồng tử có thể biến dạng, thể thủy tinh di chuyển rõ rệt ra trước hoặc sau trong nhãn cầu.
Theo giảng viên khoa Y của Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn, nhiều sinh viên ngành Y sĩ đa khoa trong quá trình học lâm sàng đã được tiếp cận các ca bệnh lệch thủy tinh thể phức tạp, giúp họ hiểu rõ cơ chế tổn thương và tầm quan trọng của việc thăm khám định kỳ để phát hiện sớm.
Chẩn đoán và điều trị
Việc chẩn đoán lệch thủy tinh thể được thực hiện qua khám bằng đèn khe, đo thị lực, kiểm tra nhãn áp và siêu âm nhãn cầu để xác định chính xác vị trí thể thủy tinh. Trong các cơ sở y tế hiện đại, kỹ thuật chụp cắt lớp quang học (OCT) hoặc chụp đáy mắt giúp bác sĩ đánh giá mức độ tổn thương mô nâng đỡ và tình trạng dịch kính.
Điều trị lệch thủy tinh thể phụ thuộc vào mức độ di lệch và ảnh hưởng đến thị lực. Trường hợp nhẹ có thể theo dõi định kỳ, điều chỉnh tạm thời bằng kính. Với các trường hợp nặng gây mờ mắt, tăng nhãn áp hoặc di lệch hoàn toàn, phẫu thuật loại bỏ thể thủy tinh bị lệch và đặt thủy tinh thể nhân tạo là phương pháp chủ đạo. Bác sĩ sẽ cân nhắc loại thủy tinh thể nhân tạo (IOL) phù hợp, có thể treo bằng chỉ hoặc cố định vào mống mắt nhằm đảm bảo chức năng quang học lâu dài.
Sau phẫu thuật, người bệnh cần được theo dõi biến chứng như viêm nội nhãn, tăng nhãn áp hoặc phù hoàng điểm. Việc tuân thủ hướng dẫn chăm sóc sau mổ và tái khám định kỳ đóng vai trò quyết định trong phục hồi thị lực.
Cách phòng ngừa
Dù không thể ngăn ngừa hoàn toàn, người dân có thể giảm nguy cơ lệch thủy tinh thể bằng cách bảo vệ mắt khỏi va đập, đeo kính bảo hộ khi làm việc hoặc chơi thể thao, và kiểm tra thị lực định kỳ. Với người từng phẫu thuật đục thủy tinh thể hoặc mắc bệnh di truyền, cần hạn chế các hoạt động gắng sức và tránh tác động mạnh vùng đầu, mặt.
Theo chuyên gia Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn, lệch thủy tinh thể là bệnh lý đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa chuyên khoa mắt và bác sĩ đa khoa. Các Y sĩ đa khoa có vai trò quan trọng trong việc sàng lọc sớm, hướng dẫn người bệnh đến khám chuyên khoa kịp thời, tránh để xảy ra biến chứng nguy hiểm như tăng nhãn áp hoặc mất thị lực vĩnh viễn.
Chuyên gia cũng nhấn mạnh, việc đào tạo sinh viên Cao đẳng Y sĩ đa khoa với kiến thức giải phẫu – sinh lý mắt bài bản là nền tảng quan trọng giúp nâng cao năng lực chăm sóc sức khỏe cộng đồng, nhất là tại tuyến y tế cơ sở – nơi tiếp nhận số lượng lớn người bệnh đến khám các vấn đề về thị giác.
Tóm lại, lệch thủy tinh thể tuy không phổ biến nhưng tiềm ẩn nhiều nguy cơ cho thị lực nếu bị bỏ qua. Chủ động bảo vệ mắt, thăm khám định kỳ và tuân thủ chỉ định điều trị là cách hiệu quả nhất để giữ đôi mắt sáng khỏe, phòng tránh những biến chứng không thể hồi phục.
Lệch thủy tinh thể là một rối loạn nhãn khoa nguy hiểm, có thể gây suy giảm thị lực nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Bệnh thường tiến triển âm thầm, ảnh hưởng đến khả năng điều tiết và hội tụ của mắt.
Thời tiết lạnh làm tăng nguy cơ đột quỵ do ảnh hưởng lên huyết áp, tuần hoàn và đông máu. Biết nguyên nhân và cách phòng ngừa giúp giảm rủi ro với người có bệnh nền và người cao tuổi.
Ong đốt là tình huống thường gặp, nhất là vào mùa hè khi ong hoạt động mạnh. Việc xử lý đúng cách ngay sau khi bị đốt giúp giảm đau, hạn chế sưng viêm và ngăn ngừa những biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.
Hội chứng ruột kích thích và đầy hơi là tình trạng rối loạn tiêu hóa phổ biến, gây khó chịu, đau bụng và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Hiểu rõ nguyên nhân và cách điều trị sẽ giúp người bệnh kiểm soát triệu chứng hiệu quả hơn.
