• Những dấu hiệu cảnh báo kháng insulin dễ nhận thấy qua da và khuôn mặt

• Hóa trị là gì? Các loại hóa trị trong điều trị ung thư và lưu ý

Mất ngủ và buồn ngủ ban ngày quá mức xảy ra khi cơ thể không có được giấc ngủ sâu, đủ thời gian và chất lượng để phục hồi năng lượng. Nguyên nhân có thể xuất phát từ thói quen sinh hoạt thiếu khoa học, căng thẳng kéo dài, sử dụng thiết bị điện tử trước khi ngủ hoặc mắc các bệnh lý tiềm ẩn như rối loạn lo âu, trầm cảm, ngưng thở khi ngủ hay rối loạn nhịp sinh học. Người bị mất ngủ thường khó đi vào giấc, hay tỉnh giấc giữa đêm, ngủ không sâu, dẫn đến buồn ngủ, mệt mỏi và giảm tập trung vào ban ngày. Ngược lại, tình trạng buồn ngủ quá mức ban ngày khiến người bệnh có thể gật gù khi làm việc, học tập hoặc thậm chí khi lái xe, gây nguy hiểm cho bản thân và người khác.

Một nguyên nhân phổ biến của rối loạn giấc ngủ là áp lực tâm lý. Căng thẳng kéo dài khiến não bộ luôn trong trạng thái cảnh giác, khó thư giãn để đi vào giấc ngủ. Ngoài ra, việc uống cà phê, trà đặc, sử dụng rượu bia hoặc hút thuốc lá trước khi ngủ cũng làm tăng kích thích hệ thần kinh, khiến người bệnh khó ngủ hoặc ngủ chập chờn. Sử dụng điện thoại, máy tính và tivi trước giờ ngủ khiến ánh sáng xanh ức chế hormone melatonin – hormone điều hòa giấc ngủ – làm đảo lộn đồng hồ sinh học tự nhiên. Bên cạnh đó, thói quen ngủ không đúng giờ, làm việc ca đêm, ăn tối muộn hay ít vận động cũng là yếu tố khiến giấc ngủ kém chất lượng và gây buồn ngủ kéo dài ban ngày.

Những người bị mất ngủ và buồn ngủ ban ngày quá mức kéo dài thường gặp các biểu hiện như mệt mỏi, đau đầu, dễ cáu gắt, giảm trí nhớ, thậm chí rối loạn hormone và tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Vì vậy, việc nhận biết và điều chỉnh sớm là rất quan trọng. Trước tiên, hãy xây dựng thói quen ngủ đúng giờ, hạn chế thiết bị điện tử ít nhất 1 giờ trước khi đi ngủ. Phòng ngủ nên yên tĩnh, mát mẻ, ánh sáng dịu để dễ thư giãn. Người mất ngủ nên tránh ăn quá no, không uống cà phê hoặc rượu bia buổi tối. Duy trì tập thể dục nhẹ như yoga, đi bộ, thiền hoặc hít thở sâu giúp cân bằng hệ thần kinh, giảm căng thẳng và cải thiện chất lượng giấc ngủ.

Trong giáo dục sức khỏe cộng đồng, nhiều cơ sở đào tạo y khoa như Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn đã chú trọng giảng dạy kiến thức về giấc ngủ, sinh lý thần kinh và sức khỏe tinh thần để giúp sinh viên hiểu rõ mối liên hệ giữa rối loạn giấc ngủ và sức khỏe toàn thân. Việc nắm vững cơ chế hoạt động của hệ thần kinh trung ương giúp người học có khả năng tư vấn, hỗ trợ người bệnh trong việc điều chỉnh lối sống và điều trị các rối loạn về giấc ngủ. Song song đó, sinh viên theo học Cao đẳng Điều Dưỡng cũng được trang bị kiến thức và kỹ năng quan sát, phát hiện sớm tình trạng mất ngủ kéo dài, từ đó hướng dẫn người bệnh áp dụng các phương pháp thư giãn, điều chỉnh nhịp sinh hoạt để cải thiện giấc ngủ tự nhiên.

Bên cạnh việc thay đổi lối sống, một số trường hợp mất ngủ nghiêm trọng có thể cần sự can thiệp y khoa. Người bệnh nên đến bác sĩ chuyên khoa để được thăm khám, chẩn đoán chính xác nguyên nhân và chỉ định điều trị phù hợp, tránh tự ý dùng thuốc ngủ kéo dài gây phụ thuộc. Các liệu pháp nhận thức – hành vi, kết hợp dinh dưỡng hợp lý, luyện tập thể dục đều đặn sẽ giúp cân bằng lại đồng hồ sinh học, giảm triệu chứng buồn ngủ ban ngày và lấy lại tinh thần tỉnh táo.

Mất ngủ và buồn ngủ ban ngày quá mức không chỉ làm giảm năng suất công việc mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe thể chất và tinh thần. Việc hiểu đúng nguyên nhân, điều chỉnh thói quen sinh hoạt, duy trì tinh thần thư thái và chăm sóc giấc ngủ đúng cách sẽ giúp bạn lấy lại năng lượng, sự tỉnh táo và chất lượng sống tốt hơn mỗi ngày.