Xét nghiệm máu là phương pháp phổ biến giúp bác sĩ đánh giá tình trạng sức khỏe tổng quát. Tuy nhiên, không phải xét nghiệm nào cũng cần nhịn ăn trước. Biết khi nào cần sẽ giúp kết quả chính xác và đáng tin cậy hơn.
Xét nghiệm máu là phương pháp phổ biến giúp bác sĩ đánh giá tình trạng sức khỏe tổng quát. Tuy nhiên, không phải xét nghiệm nào cũng cần nhịn ăn trước. Biết khi nào cần sẽ giúp kết quả chính xác và đáng tin cậy hơn.
Xét nghiệm máu là kỹ thuật y học giúp phân tích các thành phần có trong máu như tế bào máu, men gan, đường huyết, mỡ máu, hormon hay các chất chuyển hóa. Dựa trên kết quả xét nghiệm, bác sĩ có thể chẩn đoán sớm nhiều bệnh lý như tiểu đường, rối loạn mỡ máu, suy gan, suy thận hoặc các vấn đề nội tiết. Tuy nhiên, để đảm bảo độ chính xác, người bệnh cần tuân thủ hướng dẫn trước khi lấy máu, đặc biệt là vấn đề có nên nhịn ăn hay không.
Không phải tất cả các xét nghiệm máu đều yêu cầu nhịn ăn, nhưng trong nhiều trường hợp, điều này là cần thiết. Thông thường, người bệnh được khuyến cáo nhịn ăn từ 8–12 tiếng trước khi thực hiện một số xét nghiệm nhất định. Ví dụ, khi xét nghiệm đường huyết (glucose), việc ăn uống có thể khiến lượng đường trong máu tăng tạm thời, dẫn đến kết quả sai lệch. Với xét nghiệm mỡ máu (cholesterol, triglycerid), việc ăn uống, đặc biệt là đồ chiên rán, sẽ khiến chỉ số mỡ tăng cao bất thường. Ngoài ra, một số xét nghiệm về chức năng gan, thận hoặc hormon nội tiết cũng nên thực hiện khi bụng đói để bác sĩ có thể đánh giá chính xác khả năng chuyển hóa của cơ thể.
Ngược lại, có nhiều loại xét nghiệm không yêu cầu phải nhịn ăn. Chẳng hạn, xét nghiệm công thức máu giúp kiểm tra số lượng hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu – những yếu tố ít bị ảnh hưởng bởi thực phẩm. Xét nghiệm tuyến giáp (đo T3, T4, TSH) hay xét nghiệm kháng thể cũng không cần kiêng ăn vì chúng đánh giá phản ứng miễn dịch hoặc nội tiết tố, không liên quan đến bữa ăn gần nhất. Tuy nhiên, dù không cần nhịn ăn, người bệnh vẫn nên tránh sử dụng cà phê, rượu bia hoặc đồ uống có gas trước khi lấy máu, vì chúng có thể làm thay đổi tạm thời một số chỉ số sinh hóa.
Trước khi xét nghiệm máu, người bệnh cần lưu ý uống đủ nước lọc để tránh tình trạng máu bị đặc, giúp việc lấy mẫu thuận lợi hơn. Không nên sử dụng đồ uống có caffeine hay hút thuốc lá vì có thể ảnh hưởng đến huyết áp và nhịp tim. Nếu đang dùng thuốc điều trị bệnh mạn tính như tiểu đường, huyết áp hoặc tim mạch, cần thông báo với bác sĩ vì một số loại thuốc có thể tác động đến kết quả xét nghiệm. Sau khi lấy máu xong, người bệnh có thể ăn uống bình thường để bổ sung năng lượng, nhất là khi đã nhịn ăn trong thời gian dài.
Việc nhịn ăn trước khi xét nghiệm máu còn tùy thuộc vào loại xét nghiệm và mục đích kiểm tra. Để tránh sai lệch kết quả, người bệnh nên tham khảo hướng dẫn của bác sĩ hoặc kỹ thuật viên y tế trước khi thực hiện. Trong lĩnh vực đào tạo y dược, sinh viên Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn được trang bị kiến thức chuyên sâu về quy trình xét nghiệm và hướng dẫn bệnh nhân đúng cách để đảm bảo độ chính xác cao nhất. Đồng thời, sinh viên Cao đẳng Điều Dưỡng cũng được học về kỹ năng chăm sóc và hỗ trợ người bệnh trước, trong và sau xét nghiệm máu, góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ y tế và sự an tâm cho bệnh nhân.