Hàn khí là yếu tố dễ gặp trong đời sống hàng ngày, đặc biệt khi thời tiết chuyển lạnh. Nếu không chú ý bảo vệ cơ thể, hàn khí có thể xâm nhập và gây ra nhiều bệnh lý nguy hiểm. Cùng tìm hiểu nguyên nhân và cách phòng tránh hiệu quả.
Hàn khí là yếu tố dễ gặp trong đời sống hàng ngày, đặc biệt khi thời tiết chuyển lạnh. Nếu không chú ý bảo vệ cơ thể, hàn khí có thể xâm nhập và gây ra nhiều bệnh lý nguy hiểm. Cùng tìm hiểu nguyên nhân và cách phòng tránh hiệu quả.
Theo các thầy cô giảng dạy ngành y học cổ truyền Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn cho rằng hàn khí là yếu tố mang tính âm, có đặc trưng lạnh, ẩm và dễ xâm nhập vào cơ thể khi thời tiết thay đổi, đặc biệt vào mùa mưa hoặc mùa đông. Khi cơ thể bị nhiễm hàn, khí huyết bị ngưng trệ, dương khí suy yếu, dẫn đến nhiều triệu chứng khó chịu. Hàn khí có thể thâm nhập qua da, lỗ chân lông, đường hô hấp hoặc đường tiêu hóa, gây ảnh hưởng đến nhiều cơ quan bên trong. Khi mới nhiễm hàn, người bệnh thường cảm thấy lạnh, sợ gió, rùng mình, tay chân lạnh, đau mỏi khớp, hoặc tiêu hóa kém. Nếu không điều trị sớm, hàn khí tích tụ lâu ngày có thể gây viêm khớp mãn tính, đau lưng, đau bụng, kinh nguyệt không đều ở phụ nữ, thậm chí rối loạn chức năng gan thận ở người cao tuổi.
Nguyên nhân khiến hàn khí xâm nhập phần lớn là do thói quen sinh hoạt và ăn uống chưa hợp lý. Nhiều người có thói quen tắm khuya, ngồi trước quạt hoặc điều hòa quá lâu, hay đi chân trần trên nền lạnh mà không biết rằng điều đó khiến dương khí cơ thể bị tổn thương. Bên cạnh đó, việc ăn uống quá nhiều thực phẩm có tính hàn như hải sản, ốc, rau má, dưa hấu, nước đá… cũng khiến cơ thể bị “nội hàn”, làm giảm sức đề kháng. Một số người làm việc trong môi trường ẩm ướt hoặc hay tiếp xúc với nước lạnh, đặc biệt là phụ nữ sau sinh, rất dễ bị hàn khí xâm nhập dẫn đến đau nhức, mỏi vai gáy, tê chân tay hoặc đầy hơi chướng bụng.
Để phòng tránh tác hại của hàn khí, điều quan trọng nhất là giữ ấm cơ thể, đặc biệt vào thời điểm sáng sớm hoặc ban đêm khi nhiệt độ xuống thấp. Nên mặc quần áo đủ ấm, tránh để cơ thể bị ướt khi ra ngoài. Khi đi ngủ, cần che kín vùng bụng, cổ và bàn chân – những vị trí dễ bị hàn khí tấn công. Hạn chế tắm khuya, ngâm mình lâu trong nước lạnh hoặc ngồi trong phòng điều hòa quá lâu mà không có biện pháp giữ ấm phù hợp. Ngoài ra, nên bổ sung thực phẩm có tính ôn như gừng, tỏi, hành, quế, thịt gà, thịt bò vào bữa ăn hằng ngày để kích thích lưu thông khí huyết, tăng dương khí và giúp cơ thể tán hàn tự nhiên. Với người có biểu hiện tay chân lạnh, hay đau bụng khi trời lạnh, việc xông hơi thảo dược hoặc ngâm chân nước gừng muối ấm buổi tối trước khi ngủ rất hiệu quả trong việc đẩy hàn khí ra ngoài.
Bên cạnh việc giữ ấm, tập luyện thể dục nhẹ nhàng cũng giúp cơ thể tăng cường lưu thông máu và điều hòa khí huyết. Các bài tập như yoga, thiền, khí công hoặc đi bộ dưới ánh nắng sáng đều giúp bổ dương, giảm hàn và duy trì trạng thái cân bằng năng lượng. Khi cảm thấy lạnh đột ngột, nên uống một ly nước ấm hoặc trà gừng để điều hòa nhiệt độ trong cơ thể. Người bị nhiễm hàn lâu ngày không nên tự ý dùng thuốc mà cần đến các cơ sở y học cổ truyền uy tín để được chẩn đoán, châm cứu hoặc bấm huyệt đúng cách. Việc điều trị cần kết hợp giữa dinh dưỡng, vận động và nghỉ ngơi hợp lý để đạt hiệu quả lâu dài.
Ngày nay, hiểu rõ về các yếu tố gây bệnh từ tự nhiên như hàn khí không chỉ giúp chúng ta bảo vệ bản thân mà còn mở ra cơ hội nghề nghiệp trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe. Nhiều sinh viên trẻ đã chọn học cao đẳng y học cổ truyền để được trang bị kiến thức chuyên sâu về cơ thể học, cơ chế bệnh sinh và cách phòng ngừa bệnh an toàn, khoa học. Môi trường đào tạo thực tế, gắn liền với kiến thức Đông y giúp sinh viên không chỉ học lý thuyết mà còn thực hành chăm sóc bệnh nhân hiệu quả. Từ đó, họ có thể chủ động ứng dụng hiểu biết về hàn khí và các yếu tố môi trường khác để góp phần nâng cao sức khỏe cộng đồng và cải thiện chất lượng cuộc sống.
