Khi cần điều trị các triệu chứng dị ứng, thuốc kháng histamin thường được xem xét là lựa chọn đầu tiên. Tuy vậy, cơ chế hoạt động của nhóm thuốc này là gì và làm thế nào để sử dụng chúng một cách hợp lý?
Các thuốc kháng histamin được thiết kế để đối kháng với histamin tại các thụ thể tương ứng
Bài thuốc này hãy cùng các dược sĩ bác sĩ tại Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn tìm hiểu về lưu ý chỉ định sử dụng thuốc kháng Histamin H1 tại nhà thuốc.
Các loại thuốc kháng histamin
Histamin là một chất trung gian chủ chốt trong quá trình phản ứng dị ứng của cơ thể. Nó tác động thông qua hai loại thụ thể chính là histamin H1 và H2, có mặt trên nhiều loại tế bào khác nhau trong cơ thể như cơ trơn hô hấp, mạch máu, và các bạch cầu. Khi cơ thể tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng, histamin được giải phóng và tác động lên thụ thể H1 gây ra các triệu chứng dị ứng như phù nề, viêm, ngứa, phát ban, và co thắt khí quản. Trong khi đó, khi histamin tác động lên thụ thể H2, nó gây ra tăng tiết acid dịch vị, và nếu tiết acid này quá mức có thể dẫn đến viêm loét dạ dày.
Các thuốc kháng histamin là nhóm thuốc được thiết kế để đối kháng với histamin tại các thụ thể tương ứng. Tùy thuộc vào việc đối kháng diễn ra trên thụ thể H1 hoặc H2, chúng được phân loại thành hai loại: thuốc kháng histamin H1 và thuốc kháng histamin H2. Trong quá trình điều trị dị ứng, thuốc kháng histamin H1 thường được ưu tiên và coi là an toàn nhất, trong khi thuốc kháng histamin H2 thường được sử dụng để giảm tiết acid dịch vị và điều trị viêm loét dạ dày.
Thuốc kháng histamin H1 thế hệ 1
Thuốc kháng histamin H1 thế hệ 1 gồm các thuốc như:
Chlorpheniramin (Biệt dược của Uspharma) và Dexchlorpheniramin (Vacopola): Dùng để giảm chảy dịch mũi và cảm giác ngứa, thích hợp cho trẻ em. Tuy nhiên, cần lưu ý có thể gây khô môi, miệng và bí tiểu, cũng như ngất ngưởi kéo dài.
Diphenhyradmin (Nautamin) và Dimehydrinat (Biệt dược của APO-Dimehydrinat): Dùng trong trường hợp say tàu xe, Nautamin có thể chỉ định cho người say tàu xe.
Cyproheptadin (Peritol): Thường được sử dụng để giải quyết tình trạng biếng ăn hoặc mất sự ngon miệng, tuy nhiên không nên sử dụng lâu dài.
Scopolamin (Ariel TDDS): Dùng dưới dạng miếng dán để giảm triệu chứng say tàu xe. Tuy nhiên, cần cẩn thận vì có thể gây ra nhiều tác dụng phụ.
Alimemazin (Theralen): Thường được chỉ định trong trường hợp ho khan, ho do kích ứng hoặc viêm mũi, đặc biệt phù hợp cho trẻ em.
Cinnarizin (Stugeron): Sử dụng để giảm các triệu chứng rối loạn tiền đình, đau đầu nửa, và chóng mặt.
Ebastin: Phù hợp trong trường hợp viêm mũi, dị ứng, và mề đay.
Flunarizin (Sibelium): Dùng để giảm đau đầu nửa, chóng mặt và rối loạn tiền đình.
Hydroxyzin (Atarax 25mg): Sử dụng để kiểm soát buồn nôn và cảm giác ngứa.
Đây là các kháng histamin cổ điển, ra đời từ những năm 1930. Thời gian thuốc tác dụng ngắn nên người dùng phải dùng thuốc nhiều lần trong ngày.
Thuốc kháng histamin H1 thế hệ 1 có tác dụng phụ trên hệ thần kinh trung ương như gây buồn ngủ, mất tập trung, chóng mặt, do vậy không nên sử dụng khi đang lái tàu xe, làm việc trên cao, vận hành máy móc hoặc những công việc cần sự tỉnh táo. Các thuốc thế hệ 1 còn có phụ gây khô môi, táo bón, nhịp tim nhanh, bí tiểu khi dùng lâu dài.
Dược sĩ Cao đẳng Dược TPHCM cho biết thuốc kháng histamin H1 thế hệ 2 ít tác dụng phụ gây buồn ngủ hơn thuốc thế hệ 1 nên được sử dụng rộng rãi hơn trong điều trị. Sử dụng trong trường hợp viêm mũi dị ứng, ngứa da, và mề đay.
Cần thận trọng khi sử dụng cho trẻ nhỏ dưới 6 tuổi. Riêng dạng siro như Aerius có thể được chỉ định cho trẻ nhỏ. Dạng viên như Cetirizin, Levocetirizin, Loratadin cần xem xét cho người say tàu xe.
Alphachymotrypsin là men kháng viêm – giảm phù nề thường dùng cho chấn thương phần mềm. Tuy nhiên, người có vết thương hở hoặc tổn thương tiêu hóa cần thận trọng, vì cơ chế của thuốc có thể ảnh hưởng quá trình hồi phục nếu dùng không đúng.
Suy hô hấp là một trong những tình trạng cấp cứu nghiêm trọng nhất trong lâm sàng hô hấp. Việc nắm rõ quy trình chăm sóc bệnh nhân suy hô hấp đóng vai trò thiết yếu trong kiểm soát diễn tiến bệnh và hỗ trợ hồi phục ổn định.
Viêm gan B cấp tính là giai đoạn nhiễm virus viêm gan B mới xảy ra trong vòng 6 tháng đầu sau phơi nhiễm. Đây là bệnh lý truyền nhiễm có tỷ lệ gặp khá cao trong cộng đồng.
Bà bầu 3 tháng đầu thường nhạy cảm với thuốc, đặc biệt khi bị cảm cúm. Lựa chọn thuốc phù hợp giúp giảm triệu chứng an toàn, bảo vệ sức khỏe mẹ và sự phát triển của thai nhi.
