Hướng dẫn thực hiện thủ thuật thụt tháo hậu môn cho trẻ sơ sinh

Mục đích và chỉ định thực hiện thủ thuật thụt tháo hậu môn cho trẻ sơ sinh

Theo chia sẻ từ bác sĩ giảng viên công tác tại Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn, mục đích của thụt tháo hậu môn cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ gồm:

• Làm mềm phân và tạo điều kiện cho nhu động của ruột.
• Kích thích ruột mở rộ và co bóp, giúp đẩy phân ra ngoài.
• Làm sạch đại tràng và trực tràng trong trường hợp táo bón cấp tính.
• Chuẩn bị cho các xét nghiệm hoặc phẫu thuật.

Chỉ định thực hiện:

•     Trẻ bị táo bón.

•     Trẻ mắc bệnh Hirschsprung (phì đại tràng bẩm sinh hoặc vô hạch đại tràng bẩm sinh).

•     Trước khi thực hiện các xét nghiệm hoặc phẫu thuật như nội soi tiêu hóa dưới, phẫu thuật ổ bụng, chụp X-quang đại tràng.

•     Trong trường hợp phẫu thuật hoặc điều trị các vấn đề về đại tràng như rò hậu môn, thịt dư cạnh hậu môn, bệnh Hirschsprung, đóng hậu môn tạm.

Chống chỉ định thực hiện:

•     Đau bụng không rõ nguyên nhân.

•     Mắc bệnh thương hàn.

•     Tắc ruột hoặc viêm ruột nặng.

•     Có dấu hiệu chảy máu không bình thường hoặc giảm tiểu cầu.

•     Gần đây đã phẫu thuật trực tràng hoặc đại tràng.

Các tư thế thụt tháo hậu môn cho trẻ sơ sinh:

•     Tư thế 1: Bé nằm nghiêng trái, 2 đầu gối hướng lên ngực.

•     Tư thế 2: Bé nằm ngửa, 2 chân giơ lên cao để lộ hậu môn (tư thế tốt nhất cho trẻ sơ sinh).

•     Tư thế 3: Bé nằm nghiêng trái, đùi phải cong khoảng 45 độ so với trục cơ thể, nằm sát mép giường.

•     Tư thế 4: Còn được gọi là tư thế gối-ngực, trẻ được giữ thăng bằng với đầu gối, cánh tay và đầu được đặt lên một cái gối sao cho mông tạo góc hướng lên so với giường, tạo điều kiện thuận lợi cho việc thụt tháo.

Các dung dịch được sử dụng và chiều dài ống thụt tháo hậu môn, lượng dung dịch

Các dung dịch được sử dụng trong thụt tháo hậu môn cho trẻ sơ sinh:

•     Dung dịch nhược trương hoặc đẳng trương: Dùng để làm mềm phân, lượng dịch đưa vào lớn.

•     Dung dịch ưu trương: Lượng dịch đưa vào nhỏ.

•     Chất dầu: Sử dụng để bôi trơn phân và niêm mạc ruột, giúp dễ dàng đào thải phân.

•     Thụt rửa đại tràng: Dùng để kích thích nhu động ruột và giúp đẩy phân ra ngoài.

Chiều dài ống thụt tháo hậu môn:

•     Dưới 10kg: 2,5 - 3,75cm.

•     Từ 10kg đến 30kg: 5cm.

•     Từ 30kg đến 49,5kg: 7,5cm.

•     Trên 49,5kg: 10cm.

Lượng dung dịch thụt tháo hậu môn:

•     Sơ sinh non tháng: 5 - 20ml.

•     Dưới 1 tuổi: 50 - 100ml.

•     Từ 1 đến 2 tuổi: 100 - 150ml.

•     Từ 2 đến 6 tuổi: 180ml.

•     Từ 6 đến 12 tuổi: 360ml.

•     Trên 12 tuổi: 480ml.

Hướng dẫn thực hiện thụt tháo hậu môn cho trẻ sơ sinh

Chuẩn bị dụng cụ cần thiết:

•     Mâm dụng cụ bao gồm: dung dịch muối sinh lý 0,9% ở nhiệt độ 37,8 độ C, bock, dây nối cao su 1,5m - 2m có khóa, ống thông hậu môn theo độ tuổi của trẻ.

•     Chất bôi trơn hòa tan trong nước như K-Y.

•     Bồn chứa hạt đậu.

•     Găng tay sạch.

•     Trụ treo.

•     Thùng chứa vật sắc nhọn, thùng chứa chất thải lây nhiễm và thùng chứa chất thải thông thường.

Chuyên gia Cao đẳng Điều dưỡng chia sẻ quy trình thực hiện thụt tháo hậu môn cho trẻ sơ sinh:

•     Đối chiếu hồ sơ bệnh án để xác định bệnh nhân, giải thích cho trẻ (tùy theo độ tuổi) và người nhà. Khuyến khích trẻ uống 1 - 2 ly nước trước khi thực hiện.

•     Rửa tay, đeo khẩu trang, trang bị dụng cụ và tạp dề.

•     Gắn dây nối vào bock và khóa dây.

•     Kiểm tra nhiệt độ nước, đổ nước vào bock, treo bock lên trụ treo cao hơn hậu môn của bé khoảng 10cm.

•     Đặt bé vào tư thế thích hợp.

•     Đặt vải láng dưới mông bé, để lộ vùng hậu môn.

•     Đặt bồn chứa hạt đậu ở nơi thuận tiện, rửa tay và đeo găng tay.

•     Gắn ống thông vào dây nối, đuổi khí và thoa dầu bôi trơn lên ống.

•     Đưa ống thông vào hậu môn bằng cách đưa vào theo chiều hậu môn - rốn, theo độ tuổi hoặc cân nặng của bé.

•     Cho nước chảy vào ống với áp lực nhẹ, quan sát bé để phát hiện kịp thời các triệu chứng bất thường.

•     Kiểm tra mực nước trong bock, rút ống thông ra khỏi hậu môn khi nước gần hết.

•     Lau khô, vệ sinh cho bé.

•     Dọn dẹp dụng cụ, rửa tay, hướng dẫn người chăm sóc cách giữ bé ở vị trí đó trong khoảng 2 - 5 phút để đào thải toàn bộ phân ra ngoài.

•     Ghi lại thông tin cần thiết trong hồ sơ: dung dịch sử dụng, lượng nước vào và ra, tính chất và màu sắc của phân, phản ứng của bé sau thụt tháo hậu môn.

Các biến chứng và cách xử lý sau khi thụt tháo hậu môn

Rối loạn điện giải: Biểu hiện bứt rứt và khó chịu, có thể do nồng độ dung dịch không đúng. Ngừng thực hiện, báo bác sĩ. Sử dụng nước muối sinh lý đúng nồng độ để tránh biến chứng này.

Hạ thân nhiệt: Môi tái, tay chân lạnh, run rẩy. Lau khô, giữ ẩm, theo dõi và báo bác sĩ nếu cần.

Tổn thương niêm mạc: Nước chảy ra có máu tươi hoặc màu hồng. Báo bác sĩ, thay phương án xử lý phù hợp.

Thủng ruột: Triệu chứng đau bụng, mạch đập nhanh, thở nhanh, bụng trướng, quấy khóc. Báo bác sĩ và xử lý tương tự như tổn thương niêm mạc.

Tuột ống thông vào ruột: Mất ống thông. Báo bác sĩ và tìm cách xử lý ngay.

Bác sĩ giảng viên Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn lưu ý thụt hậu môn cho trẻ sơ sinh là một thủ thuật có thể giúp giảm đau và khó chịu cho trẻ khi mắc táo bón hoặc các vấn đề liên quan đến đường ruột. Tuy nhiên, việc thực hiện thụt hậu môn cần phải được hướng dẫn và giám sát cẩn thận bởi nhân viên y tế có kinh nghiệm. Nếu phụ huynh tự thực hiện thụt hậu môn cho trẻ tại nhà, cần tuân theo các hướng dẫn đúng cách và luôn lắng nghe và tìm kiếm sự hỗ trợ từ bác sĩ khi cần thiết. Việc duy trì tình trạng sức khỏe tốt cho trẻ thông qua chế độ ăn uống lành mạnh và chăm sóc y tế định kỳ cũng rất quan trọng để tránh tình trạng táo bón và các vấn đề đường ruột khác.