Nguyên nhân và cách xử lý khi bị sốc nhiệt điều hòa

Bài viết dưới đây chuyên gia y khoa Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn sẽ giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu, cách xử lý khi bị sốc nhiệt điều hòa và cách sử dụng điều hòa đúng cách để phòng tránh tình trạng này.

Nguyên nhân gây sốc nhiệt điều hòa

Sốc nhiệt điều hòa là hiện tượng cơ thể phản ứng tiêu cực khi chuyển đổi đột ngột giữa hai môi trường có sự chênh lệch nhiệt độ lớn – thường là từ không khí nóng ngoài trời vào phòng điều hòa lạnh, hoặc ngược lại. Cơ thể không kịp thích nghi với thay đổi nhiệt độ đột ngột sẽ dẫn đến rối loạn điều hòa thân nhiệt, gây ra các triệu chứng nguy hiểm.

Có một số nguyên nhân phổ biến dẫn đến sốc nhiệt điều hòa, bao gồm:

• Chênh lệch nhiệt độ quá lớn: Khi nhiệt độ phòng điều hòa được cài đặt quá thấp (dưới 22°C) trong khi ngoài trời lên đến 35–40°C, sự chênh lệch hơn 10°C có thể khiến hệ thần kinh và mạch máu phản ứng quá mức.
• Thay đổi môi trường đột ngột: Việc di chuyển từ môi trường nắng nóng vào phòng lạnh (hoặc ngược lại) ngay sau khi vận động mạnh khiến cơ thể bị sốc do chưa kịp điều chỉnh thân nhiệt.
• Ở trong phòng lạnh quá lâu: Ngồi lâu trong phòng điều hòa với nhiệt độ thấp khiến cơ thể dần mất khả năng thích nghi với môi trường bên ngoài, dễ bị sốc khi thay đổi nhiệt độ bất ngờ.

Hiểu rõ nguyên nhân giúp chúng ta chủ động phòng tránh và sử dụng điều hòa an toàn, hiệu quả hơn.

Dấu hiệu nhận biết sốc nhiệt điều hòa

Việc phát hiện sớm các dấu hiệu sốc nhiệt điều hòa là yếu tố then chốt để kịp thời xử lý và ngăn ngừa những biến chứng nguy hiểm. Một số triệu chứng thường gặp gồm:

• Cảm giác đau đầu, chóng mặt, hoa mắt;
• Buồn nôn, mệt mỏi toàn thân;
• Nhịp tim tăng nhanh, thở dốc, khó thở;
• Tụt huyết áp, vã mồ hôi lạnh;
• Tay chân lạnh, da tái xanh;
• Trường hợp nặng có thể ngất xỉu, thậm chí rơi vào hôn mê.

Khi nhận thấy bất kỳ dấu hiệu nào kể trên, cần nhanh chóng tiến hành sơ cứu để đảm bảo an toàn cho người bệnh.

Cách xử lý khi bị sốc nhiệt điều hòa

Trong trường hợp có người bị sốc nhiệt điều hòa, việc giữ bình tĩnh và xử lý đúng cách là rất quan trọng. Các bước sơ cứu cần thực hiện như sau:

• Bước 1: Nhanh chóng kiểm tra tình trạng hô hấp và nhịp tim của nạn nhân. Nếu không có dấu hiệu sinh tồn, cần tiến hành hô hấp nhân tạo hoặc ép tim ngay lập tức.
• Bước 2: Đưa người bệnh ra khỏi môi trường lạnh, chuyển đến nơi thoáng khí và tránh xa luồng gió điều hòa. Giữ ấm cơ thể bằng chăn hoặc khăn mỏng để ngăn sốc nhiệt tiếp diễn.
• Bước 3: Tùy theo tình trạng huyết áp, đặt người bệnh ở tư thế phù hợp. Nếu huyết áp tụt, nên đặt người nằm với chân cao hơn đầu để hỗ trợ tuần hoàn máu. Nếu huyết áp tăng, nên cho người bệnh nằm đầu cao.
• Bước 4: Điều chỉnh trang phục để đảm bảo thân nhiệt ổn định. Nếu bệnh nhân còn tỉnh táo, có thể cho uống từng ngụm nước ấm nhỏ. Tránh tuyệt đối nước lạnh hoặc nước đá, vì có thể khiến tình trạng nghiêm trọng hơn.
• Bước 5: Sau khi sơ cứu, cần đưa nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất để theo dõi và điều trị chuyên sâu, phòng tránh các biến chứng như suy hô hấp, tổn thương não, hoặc rối loạn nhịp tim.

Sơ cứu kịp thời và đúng cách có thể cứu sống người bệnh và ngăn ngừa hậu quả lâu dài.

Cách sử dụng điều hòa an toàn, tránh sốc nhiệt

Để tránh rơi vào tình trạng sốc nhiệt điều hòa, người dùng cần nắm rõ một số nguyên tắc khi sử dụng điều hòa trong những ngày nắng nóng:

• Điều chỉnh nhiệt độ hợp lý: Không nên để điều hòa quá lạnh so với môi trường bên ngoài. Mức chênh lệch an toàn là 5–7°C. Ví dụ: nếu ngoài trời 35°C, nên cài đặt điều hòa khoảng 27–29°C.
• Không vào phòng lạnh ngay sau khi ở ngoài nắng: Sau khi hoạt động dưới trời nắng, nên nghỉ vài phút ở nơi râm mát, lau mồ hôi và để cơ thể hạ nhiệt trước khi vào phòng điều hòa.

Xem thêm: Dấu hiệu nhiễm khuẩn tiết niệu ở trẻ em và cách xử lý đúng cách

• Hạn chế ngồi phòng điều hòa quá lâu: Thời gian tối ưu là 4–5 tiếng liên tục. Nếu làm việc trong phòng lạnh cả ngày, nên mở cửa thông gió định kỳ hoặc ra ngoài vận động nhẹ giúp cơ thể thích nghi.
• Kết hợp dùng quạt điện: Quạt giúp lưu thông không khí và phân bố đều nhiệt độ, hạn chế luồng lạnh thổi trực tiếp vào người, đồng thời hỗ trợ tiết kiệm điện.
• Tránh để luồng gió lạnh thổi trực tiếp vào người: Cần bố trí điều hòa sao cho gió không hướng trực tiếp vào giường ngủ hay bàn làm việc để giảm nguy cơ mắc các bệnh về hô hấp hoặc cơ xương khớp.
• Lưu ý với người già và trẻ nhỏ: Đây là những đối tượng nhạy cảm, cần điều chỉnh nhiệt độ vừa phải và tránh thay đổi đột ngột môi trường. Trước khi ra ngoài, nên tắt điều hòa khoảng 30 phút để cơ thể thích ứng dần.

Bác sĩ giảng viên Cao đẳng Y đa khoa khuyến nghị, việc sử dụng điều hòa đúng cách không chỉ giúp làm mát hiệu quả mà còn bảo vệ sức khỏe cho cả gia đình, đặc biệt trong những ngày thời tiết khắc nghiệt.

Sốc nhiệt điều hòa là tình trạng dễ gặp trong mùa hè, đặc biệt khi sử dụng điều hòa không đúng cách. Nhận biết nguyên nhân, dấu hiệu và cách xử lý kịp thời sẽ giúp bạn chủ động phòng tránh và bảo vệ sức khỏe bản thân cũng như người thân. Đừng quên áp dụng những mẹo nhỏ trong việc sử dụng điều hòa để luôn tận hưởng cảm giác mát mẻ, dễ chịu mà vẫn an toàn trong mùa hè oi ả.