Đại Cương

Khi có các vấn đề như gãy xương ở vùng cổ chân, gãy xương bàn chân, viêm nhiễm, bong gân, tổn thương dây chằng, bao khớp cổ chân, hoặc sau phẫu thuật vùng cổ chân, việc bó bột Cẳng - bàn chân có thể được thực hiện.

Bác sĩ giảng viên công tác tại Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn chia sẻ, việc bó bột Cẳng - bàn chân thường được thực hiện trong các tình huống sau:

• Gãy các xương ở vùng cổ chân (bao gồm mắt cá, xương sên, xương gót, và các xương khác ở cổ chân).

• Gãy xương bàn chân hoặc ngón chân.

• Tổn thương dây chằng, bao khớp cổ chân.

• Viêm nhiễm vùng cổ chân (ví dụ: viêm nhiễm, lao).

• Nắn chỉnh các dị tật (chẳng hạn như chân khoèo, co gân Achilles).

• Sau phẫu thuật vùng cổ chân (như tạo hình, kết hợp xương, mổ làm cứng khớp, mổ chỉnh chân khoèo).

• Gãy xương di lệch, nhưng không thể phẫu thuật do tình trạng tổn thương tổng thể không cho phép hoặc người bệnh từ chối phẫu thuật.

Có một số trường hợp khi việc bó bột Cẳng - bàn chân không được khuyến nghị:

• Gãy hở độ II trở lên.

• Có tổn thương mạch máu, thần kinh, hoặc bị hội chứng chèn ép khoang cổ chân.

Chuẩn bị trước thực hiện

Việc bó bột Cẳng - bàn chân đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng:

Người thực hiện: Bác sĩ hoặc nhân viên y tế.

Phương tiện:

• Bàn nắn (kiểu bàn mổ là tốt nhất).

• Bột thạch cao.

• Giấy vệ sinh, bông độn, hoặc vải xốp mềm để lót.

• Dây rạch dọc.

• Dao hoặc cưa rung để rạch dọc bột (trong trường hợp bó bột cấp cứu).

• Nước để ngâm bột.

• Đai đối lực.

• Dụng cụ gây tê hoặc gây mê (nếu cần).

• Hồ sơ bệnh án và tờ cam kết chấp nhận thủ thuật (đối với người bệnh gây mê).

Các bước tiến hành bó bột

Điều dưỡng viên Cao đẳng Điều dưỡng chia sẻ các bước tiến hành bó bột chi tiết như sau:

Bước 1: Chuẩn bị người bệnh và đặt tư thế

• Người bệnh nên nằm ngửa hoặc ngồi thoải mái, tùy thuộc vào tình trạng và vị trí của tổn thương.

• Trong trường hợp bó bột trên khung Boehler (một khung đặc biệt được sử dụng để giữ bột cố định), người bệnh cần nằm sấp đối diện với khung Boehler.

• Nếu không có khung Boehler, có thể kê đôi chân lên độn gỗ hoặc nằm trên một bàn cứng để giữ cho cổ chân ở vị trí tốt nhất cho việc bó bột.

• Trợ thủ cần đứng bên ngoài chân người bệnh để giúp kiểm soát và kéo giữ chân khi cần.

Bước 2: Chuẩn bị vùng bị tổn thương

• Làm sạch vùng bị tổn thương bằng cách lau chùi sạch sẽ. Đặc biệt chú ý đến việc làm sạch các ngón chân.

• Nếu người bệnh đang mặc áo, cởi hoặc cắt bỏ tay áo ở bên tay bị tổn thương để dễ dàng truy cập và bó bột.

Bước 3: Quấn vật liệu đệm và đặt dây rạch dọc

• Quấn một lớp vật liệu đệm lên vùng cổ chân, bao gồm giấy vệ sinh, bông độn, hoặc jersey. Điều này giúp bảo vệ da và tạo sự thoải mái cho người bệnh.

• Đặt dây rạch dọc ở vùng cổ chân, ở phần giữa trước cẳng bàn chân. Đây là dây sẽ được sử dụng để rạch bột sau này.

Bước 4: Rải và quấn bột Cẳng - bàn chân

• Rải lớp bột Cẳng - bàn chân lên vùng cổ chân của người bệnh. Bạn cần sử dụng cuộn bột có đủ độ dài để bọc từ phía sau khoeo chân đến cùng các ngón chân.

• Quấn bột một cách cẩn thận, bắt đầu từ phía trước và xoay chéo trên da, sau đó quấn từ phía dưới lên. Cố gắng để bột được quấn một cách đều và không có các vùng rỗ hoặc lỏng lẻo.

• Khi nào bạn cảm thấy rằng lớp bột đủ dày và đã bao phủ đủ vùng tổn thương, bạn có thể dừng lại.

Bước 5: Rạch dọc bột (nếu là bột cấp cứu) và làm sạch các ngón chân

• Trong trường hợp cần bó bột cấp cứu hoặc nếu bó bột được thực hiện sau 7 ngày kể từ khi tổn thương xảy ra, bạn cần rạch dọc bột để kiểm tra tổn thương và tiến hành sửa chữa nếu cần.

• Sau khi rạch, hãy làm sạch các ngón chân để đảm bảo không có bột bám vào chúng.

Bác sĩ giảng viên hiện giảng dạy lớp điều dưỡng tại Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn lưu ý, trong quá trình bó bột, hãy luôn luôn đảm bảo rằng bột không được miết chặt lên da và da người bệnh không bị căng quá mức. Kỹ thuật viên chính cần nắm rõ cách quấn và kiểm tra độ dày của bột để đảm bảo tính chất và thẩm mỹ của bó bột. Tai biến có thể xảy ra, bao gồm hội chứng chèn ép khoang. Khi phát hiện tai biến, cần xử trí kịp thời như mở mạch máu, giải ép khoang, và kết hợp xử trí xương khi cần thiết.