Các biện pháp xử lý an toàn khi con trẻ bị tiêu chảy cấp

Bài viết sau chuyên gia y tế Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn sẽ cung cấp cho cha mẹ kiến thức cần thiết để nhận biết, chăm sóc và xử lý kịp thời khi con bị tiêu chảy cấp.

Nguyên nhân và dấu hiệu tiêu chảy cấp ở trẻ

Tiêu chảy cấp là một trong những tình trạng thường gặp ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trong độ tuổi dưới 5. Dù là một bệnh lý phổ biến, nhưng nếu không được nhận diện và xử lý kịp thời, tiêu chảy cấp có thể dẫn đến mất nước nhanh chóng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và sự phát triển của trẻ. Việc nắm rõ nguyên nhân và dấu hiệu sẽ giúp cha mẹ chủ động hơn trong việc chăm sóc và bảo vệ con khỏi những biến chứng nguy hiểm.

Tiêu chảy cấp xảy ra khi trẻ đi ngoài phân lỏng hoặc phân nước từ 3 lần trở lên trong vòng 24 giờ, thường diễn biến nhanh chóng và kéo dài trong thời gian ngắn. Các nguyên nhân phổ biến dẫn đến tình trạng này có thể kể đến như:

• Nhiễm khuẩn hoặc virus: Đây là nguyên nhân hàng đầu, đặc biệt là do vi khuẩn Salmonella, E. coli hoặc virus Rota – một loại virus dễ lây lan trong môi trường sinh hoạt tập thể, như nhà trẻ, trường mẫu giáo.
• Ngộ độc thực phẩm: Khi trẻ ăn phải thực phẩm bị ôi thiu, không được chế biến hợp vệ sinh, hệ tiêu hóa còn non yếu của trẻ dễ bị tổn thương dẫn đến tiêu chảy.
• Dị ứng với thực phẩm: Một số thực phẩm như sữa bò, trứng gà, hải sản có vỏ (tôm, cua, sò,...) có thể gây dị ứng hoặc không dung nạp ở trẻ, làm rối loạn tiêu hóa và kích thích đại tràng.
• Thay đổi chế độ ăn uống đột ngột: Việc chuyển từ sữa mẹ sang sữa công thức, hoặc giới thiệu thực phẩm mới quá nhanh có thể khiến hệ tiêu hóa của trẻ chưa kịp thích nghi, dẫn đến tiêu chảy phản ứng.

Nhận biết sớm các dấu hiệu tiêu chảy cấp sẽ giúp cha mẹ chủ động can thiệp và hạn chế tối đa nguy cơ mất nước cũng như những hậu quả không mong muốn. Một số biểu hiện thường gặp ở trẻ bị tiêu chảy cấp bao gồm:

• Đi ngoài nhiều lần trong ngày: Phân lỏng hoặc hoàn toàn là nước, có thể kèm mùi tanh, bọt hoặc nhầy.
• Dấu hiệu mất nước: Trẻ khát nước liên tục, môi và da khô, mắt trũng, thóp lõm (ở trẻ sơ sinh), da nhăn và kém đàn hồi. Trẻ có thể trở nên mệt mỏi, ít phản ứng hoặc thờ ơ với môi trường xung quanh.
• Sốt và nôn: Nhiều trẻ bị tiêu chảy cấp còn kèm theo sốt nhẹ đến cao, nôn nhiều lần sau khi ăn hoặc uống. Một số trường hợp có thể đau bụng từng cơn khiến trẻ quấy khóc hoặc bỏ ăn.

Nguyên nhân gây tiêu chảy cấp ở trẻ khá đa dạng, từ yếu tố nhiễm khuẩn, thực phẩm cho đến thói quen sinh hoạt. Việc sớm nhận biết các dấu hiệu như đi ngoài nhiều lần, mất nước, sốt hoặc nôn là vô cùng quan trọng để cha mẹ có thể đưa ra hướng chăm sóc phù hợp, bảo vệ sức khỏe con một cách hiệu quả và an toàn nhất.

Hướng dẫn chăm sóc trẻ tiêu chảy cấp an toàn

Khi trẻ bị tiêu chảy cấp, việc chăm sóc đúng cách tại nhà đóng vai trò quan trọng trong quá trình hồi phục và phòng ngừa biến chứng. Cha mẹ cần bình tĩnh theo dõi các biểu hiện của con, thực hiện các biện pháp hỗ trợ phù hợp để đảm bảo trẻ không bị mất nước và vẫn duy trì được dinh dưỡng cần thiết. Dưới đây là các nguyên tắc chăm sóc cơ bản và cần thiết cha mẹ nên áp dụng:

• Theo dõi biểu hiện: Ghi lại số lần đi ngoài, đặc điểm phân, các dấu hiệu mất nước để cung cấp thông tin cho bác sĩ nếu cần.
• Bù nước và điện giải: Cho trẻ uống nhiều nước, dung dịch Oresol pha đúng hướng dẫn. Trẻ còn bú mẹ nên tăng cữ bú để hỗ trợ miễn dịch và bù nước.
• Chế độ ăn hợp lý: Ưu tiên thức ăn mềm, dễ tiêu như cháo loãng, súp rau củ, chuối, táo chín. Tránh đồ cay nóng, nhiều dầu mỡ hoặc quá ngọt.
• Đảm bảo vệ sinh cá nhân và môi trường: Rửa tay sạch cho cả mẹ và bé, làm sạch đồ chơi và dụng cụ ăn uống. Giữ môi trường sống sạch sẽ, thoáng khí.

Việc chăm sóc trẻ tiêu chảy cấp tại nhà cần được thực hiện một cách cẩn trọng và đầy đủ. Khi được theo dõi sát sao, bù nước đúng cách, duy trì dinh dưỡng hợp lý và giữ gìn vệ sinh tốt, trẻ sẽ nhanh chóng hồi phục và tránh được các biến chứng nguy hiểm.

Xem thêm: Cần làm gì khi chảy máu mũi tái diễn nhiều lần không rõ nguyên nhân?

Khi nào cần đưa trẻ đến bác sĩ?

Mặc dù phần lớn các trường hợp tiêu chảy cấp ở trẻ có thể được chăm sóc và theo dõi tại nhà, nhưng trong một số tình huống, việc đưa trẻ đến cơ sở y tế là hoàn toàn cần thiết để tránh các rủi ro nghiêm trọng. Cha mẹ cần đặc biệt lưu ý và đưa trẻ đi khám ngay nếu xuất hiện một trong các dấu hiệu sau:

• Trẻ bỏ ăn, không chịu bú hoặc không uống được nước: Đây là dấu hiệu cảnh báo sớm cho thấy hệ tiêu hóa đang bị rối loạn nghiêm trọng và có nguy cơ mất nước nhanh.
• Biểu hiện mất nước nặng: Bao gồm da khô, môi nứt nẻ, mắt trũng sâu, da kém đàn hồi, trẻ lừ đừ, mệt mỏi, ít phản ứng.
• Sốt cao liên tục hoặc có dấu hiệu co giật: Những triệu chứng này cho thấy khả năng trẻ đang bị nhiễm trùng nặng, cần được điều trị khẩn cấp.
• Tiêu chảy kéo dài nhiều giờ liền, không có dấu hiệu thuyên giảm: Dù đã chăm sóc đúng cách tại nhà nhưng tình trạng không cải thiện thì cần can thiệp y tế để xác định chính xác nguyên nhân và có hướng điều trị hiệu quả.

Tại cơ sở y tế, trẻ sẽ được bác sĩ khám lâm sàng, chỉ định các xét nghiệm cần thiết nếu cần, từ đó đưa ra phác đồ điều trị phù hợp. Chuyên gia ngành Điều dưỡng khuyến nghị cha mẹ cần tuyệt đối tuân thủ hướng dẫn về cách sử dụng thuốc, chế độ ăn uống và chăm sóc tại nhà theo đúng chỉ định của bác sĩ. Tránh tự ý ngưng thuốc hoặc thay đổi liều dùng, vì điều này có thể khiến tình trạng bệnh nặng thêm hoặc tái phát.