Hướng dẫn quy trình chăm sóc bệnh nhân suy hô hấp hiệu quả

Bài viết dưới đây chuyên gia y khoa Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn sẽ cung cấp kiến thức toàn diện về suy hô hấp và hướng dẫn cụ thể cách chăm sóc bệnh nhân một cách khoa học và hiệu quả.

Suy hô hấp là gì?

Suy hô hấp là tình trạng mà hệ thống hô hấp không còn đủ khả năng đảm bảo chức năng trao đổi khí, dẫn đến giảm oxy máu (hypoxemia), tăng khí carbonic trong máu (hypercapnia), hoặc cả hai. Đây là một tình huống nguy hiểm, nếu không được can thiệp kịp thời có thể gây suy đa cơ quan và tử vong.

Phân loại suy hô hấp theo thời gian diễn tiến:

• Suy hô hấp cấp tính: Khởi phát nhanh chóng, thường do viêm phổi nặng, tắc nghẽn đường thở, chấn thương ngực, hoặc ngộ độc. Bệnh nhân có biểu hiện khó thở dữ dội, tím tái, rối loạn tri giác và cần cấp cứu ngay lập tức.
• Suy hô hấp mạn tính: Diễn tiến chậm và kéo dài, thường gặp ở bệnh nhân mắc các bệnh như COPD, xơ phổi hoặc bệnh thần kinh cơ. Người bệnh có thể thích nghi dần với tình trạng thiếu oxy nhưng vẫn cần được theo dõi và chăm sóc thường xuyên.

Phân loại theo cơ chế bệnh sinh:

• Tuýp I (thiếu oxy máu): Thường liên quan đến các bệnh lý nhu mô phổi như phù phổi cấp, viêm phổi.
• Tuýp II (tăng CO₂ máu): Xuất hiện do giảm thông khí, thường gặp ở bệnh nhân mắc COPD hoặc tổn thương hệ thần kinh điều khiển hô hấp.

Hiểu rõ các dạng suy hô hấp giúp không chỉ bác sĩ chọn lựa hướng điều trị chính xác mà còn giúp thân nhân phối hợp chăm sóc hiệu quả và kịp thời.

Hướng dẫn cách chăm sóc bệnh nhân suy hô hấp

Chăm sóc bệnh nhân suy hô hấp đòi hỏi phải phối hợp giữa chuyên môn y tế và sự tận tâm từ người chăm sóc. Việc chăm sóc được chia thành hai giai đoạn chính: chăm sóc tại bệnh viện và chăm sóc tại nhà.

Chăm sóc tại bệnh viện: Trong giai đoạn cấp tính, bệnh nhân cần được điều trị và theo dõi tại cơ sở y tế. Các nội dung chăm sóc chính bao gồm:

• Theo dõi liên tục các chỉ số sinh tồn: SpO₂, nhịp thở, huyết áp, tri giác.
• Hỗ trợ hô hấp theo chỉ định: Thở oxy qua gọng mũi hoặc mặt nạ. Thở máy không xâm lấn hoặc xâm lấn nếu cần thiết.
• Chăm sóc đường thở: Hút đờm đúng kỹ thuật, tránh tổn thương niêm mạc. Vỗ rung lồng ngực hỗ trợ dẫn lưu dịch tiết.
• Tư thế nằm hợp lý: Kê đầu cao 30–45 độ. Thay đổi tư thế mỗi 2–3 giờ để ngừa loét do tì đè.
• Dinh dưỡng và điện giải: Cung cấp bữa ăn giàu năng lượng, dễ tiêu hóa. Truyền dịch và bổ sung điện giải theo chỉ định y tế.
• Hỗ trợ tâm lý: Giao tiếp nhẹ nhàng, trấn an tinh thần. Giải thích về tình trạng bệnh và phương pháp điều trị để giảm lo lắng.

Giai đoạn này đóng vai trò quyết định trong việc ổn định và cải thiện chức năng hô hấp của người bệnh, đòi hỏi sự sát sao và chính xác trong từng thao tác y tế.

Chăm sóc tại nhà: Sau giai đoạn cấp, đặc biệt là với bệnh nhân suy hô hấp mạn tính, việc chăm sóc tại nhà trở nên thiết yếu để duy trì ổn định và phòng ngừa đợt cấp.

• Theo dõi hàng ngày:: Quan sát biểu hiện khó thở, tím tái, ho đờm dai dẳng. Sử dụng máy đo SpO₂ định kỳ, cảnh báo nếu dưới 92%.
• Sử dụng thiết bị hỗ trợ: Máy tạo oxy, máy khí dung, SpO₂ cầm tay... cần dùng đúng cách theo chỉ dẫn bác sĩ.
• Chế độ dinh dưỡng khoa học: Ăn đủ đạm, vitamin, chất xơ. Tránh thực phẩm gây đầy hơi, khó tiêu.
• Tập luyện phục hồi chức năng hô hấp: Thổi bóng, đi bộ nhẹ, hít thở sâu từ 10–15 phút mỗi ngày.
• Giữ môi trường sống an toàn: Tránh tiếp xúc với khói thuốc, hóa chất, bụi mịn. Đảm bảo nhà cửa thông thoáng, sạch sẽ.
• Báo động khi có dấu hiệu bất thường: Khó thở nặng, lừ đừ, tri giác thay đổi, không ăn uống được.

Chăm sóc tại nhà đúng cách giúp phòng tránh biến chứng, giảm tái nhập viện và nâng cao chất lượng sống cho bệnh nhân.

Xem thêm: Các giai đoạn phát triển của ung thư cổ tử cung cần lưu ý

Những lưu ý quan trọng trong chăm sóc bệnh nhân suy hô hấp

Bên cạnh các kỹ thuật chuyên môn, bác sĩ giảng viên Cao đẳng Y đa khoa khuyến nghị người chăm sóc cần đặc biệt chú ý đến các yếu tố sau để đảm bảo an toàn và hiệu quả điều trị:

• Theo dõi dấu hiệu sinh tồn thường xuyên: Nhịp thở, SpO₂, độ tỉnh táo... cần được kiểm tra định kỳ.
• Tuyệt đối không tự ý ngưng hoặc thay đổi thuốc: Cần tuân thủ chặt chẽ chỉ định bác sĩ, nhất là thuốc hô hấp và kháng sinh.
• Hỗ trợ tinh thần tích cực: Tâm lý lo âu, hoảng sợ có thể làm trầm trọng thêm tình trạng hô hấp.
• Giữ sạch đường thở: Thường xuyên hút đờm (nếu cần), vệ sinh mũi họng và thay đổi tư thế hợp lý.
• Chăm sóc cá nhân đầy đủ: Tắm rửa, vệ sinh răng miệng và chăm sóc da phòng loét tì đè.
• Chế độ ăn phù hợp: Chia nhỏ bữa ăn, dùng thực phẩm mềm, dễ nuốt.
• Chuẩn bị sẵn sàng ứng phó cấp cứu: Người chăm sóc nên biết cách gọi cấp cứu, thực hiện hỗ trợ ban đầu khi bệnh nhân suy hô hấp đột ngột.

Suy hô hấp là một tình trạng y khoa phức tạp và nguy hiểm, đòi hỏi cả đội ngũ y tế lẫn người thân phải phối hợp chặt chẽ trong việc điều trị và chăm sóc. Việc hiểu rõ bệnh, thực hiện chăm sóc đúng cách tại bệnh viện và tại nhà sẽ giúp người bệnh cải thiện chất lượng sống, rút ngắn thời gian điều trị và phòng tránh những biến chứng nguy hiểm.