Các bệnh thường gặp vào mùa đông - xuân và cách phòng ngừa

Các bệnh lý thường gặp trong mùa đông - xuân không chỉ gây ảnh hưởng đến sức khỏe mà còn có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Bác sĩ, chuyên gia y tế tại Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn, cảnh báo, 5 bệnh lý phổ biến mà người dân cần đặc biệt lưu ý trong thời gian này

Bệnh cúm mùa

Khí hậu lạnh ẩm vào mùa đông - xuân là điều kiện lý tưởng cho virus cúm phát triển và lây lan nhanh chóng. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), cúm mùa gây ra khoảng 290.000 - 650.000 ca tử vong mỗi năm trên toàn cầu. Tại Việt Nam, năm 2024 ghi nhận hơn 280.000 ca mắc cúm mùa và 8 ca tử vong. Bệnh lây qua giọt bắn khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc tiếp xúc với bề mặt nhiễm virus.

Các nhóm người dễ bị mắc bệnh bao gồm trẻ em, người già, phụ nữ mang thai và những người có bệnh nền. Các triệu chứng của bệnh cúm mùa thường là sốt cao, ho khan, đau đầu, mệt mỏi và đau nhức cơ thể. Mặc dù bệnh thường tự khỏi trong khoảng một tuần, nếu không được điều trị kịp thời, cúm có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng như viêm phổi, suy hô hấp, và tăng nguy cơ đột quỵ tim, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.

Bệnh viêm đường hô hấp cấp

Viêm đường hô hấp cấp là bệnh do nhiễm trùng đường hô hấp gây ảnh hưởng đến khả năng hô hấp của người bệnh. Mùa đông - xuân là thời điểm thuận lợi cho sự phát triển và lây lan của các tác nhân gây bệnh như virus cúm, virus RSV và các vi khuẩn phế cầu, liên cầu khuẩn. Khi thời tiết lạnh và ẩm, hệ hô hấp của con người suy yếu, tạo điều kiện cho virus, vi khuẩn tấn công cơ thể.

Các triệu chứng của bệnh có thể khác nhau tùy vào từng trường hợp, nhưng thường thấy là sốt, đau họng, chảy dịch mũi và nghẹt mũi. Viêm đường hô hấp cấp là tình trạng nguy hiểm, đặc biệt ở trẻ nhỏ, người già và những người có hệ miễn dịch yếu. Nếu không điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như ngừng hô hấp, suy tim sung huyết, và suy hô hấp.

Bệnh sởi

Sởi là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm và dễ lây lan trong cộng đồng. Một người mắc sởi có thể lây bệnh cho từ 12 đến 18 người khác. Thời gian lây nhiễm kéo dài từ trước khi phát ban cho đến khi phát ban xuất hiện, khiến việc kiểm soát dịch bệnh khó khăn. Sởi thường gặp ở trẻ em dưới 5 tuổi, nhưng gần đây có xu hướng gia tăng ở nhóm trẻ lớn và người trưởng thành chưa tiêm phòng.

Sởi gây ra các triệu chứng như sốt cao, ho, và phát ban, nhưng có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như viêm phổi, viêm não và tiêu chảy. Biến chứng nặng có thể gây tử vong nếu không được điều trị kịp thời. Theo Cục Y tế Dự phòng, trong năm 2024, Việt Nam ghi nhận 6.725 ca mắc sởi dương tính, tăng mạnh so với năm trước, nhấn mạnh sự quan trọng của tiêm phòng để phòng ngừa bệnh.

Bệnh tay chân miệng

Bệnh tay chân miệng là bệnh truyền nhiễm lây từ người sang người, do virus đường ruột gây ra, có thể phát triển thành dịch. Tác nhân gây bệnh chủ yếu là Coxsackievirus (type A6, A16) và Enterovirus 71 (EV71). Bệnh biểu hiện bằng tổn thương da, niêm mạc dưới dạng phỏng nước, tập trung tại miệng, lòng bàn tay, bàn chân, mông và gối. Bệnh lây chủ yếu qua đường tiêu hóa từ nước bọt, phỏng nước và phân của trẻ nhiễm bệnh.

Dịch tay chân miệng có thể xảy ra quanh năm, nhưng thường gia tăng vào khoảng từ tháng 3 đến tháng 5 và từ tháng 9 đến tháng 12 hàng năm. Các yếu tố như trẻ đi học tại nhà trẻ, mẫu giáo hoặc nơi chơi tập trung làm tăng nguy cơ lây lan bệnh. Biến chứng nguy hiểm của bệnh, đặc biệt do virus EV71, có thể bao gồm viêm não, viêm màng não, viêm cơ tim và suy tim, có thể gây tử vong nhanh chóng nếu không được điều trị kịp thời.

Bệnh tiêu chảy do virus Rota

Tiêu chảy do virus Rota là dạng tiêu chảy cấp tính phổ biến ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ dưới 5 tuổi. WHO ước tính mỗi năm có khoảng 125 triệu trẻ em mắc bệnh do virus Rota, với trẻ dưới 2 tuổi có nguy cơ bị nặng hơn. Tại Việt Nam, với khí hậu nhiệt đới ẩm, bệnh có tính chu kỳ theo mùa, thường xuất hiện từ tháng 3 đến tháng 9 ở miền Nam và mùa xuân, hè ở miền Bắc.

Virus Rota lây qua dụng cụ ăn uống không sạch, thực phẩm nhiễm khuẩn, nước ô nhiễm và tiếp xúc với tay, đồ chơi hoặc sàn nhà không vệ sinh. Mặc dù bệnh thường tự khỏi sau vài ngày, nhưng các biến chứng nguy hiểm như mất nước và điện giải có thể dẫn đến trụy tim mạch và tử vong nếu không được bù nước kịp thời. Suy dinh dưỡng do tiêu chảy kéo dài cũng là một biến chứng cần chú ý, ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ.

Xem thêm: Cách nhận biết các triệu chứng nhiễm HPV và mức độ nguy hiểm

Khuyến cáo phòng ngừa bệnh lý trong mùa đông - xuân

Để bảo vệ sức khỏe trong mùa đông - xuân, các chuyên gia y tế đưa ra những khuyến cáo quan trọng sau:

• Tiêm vaccine: Vaccine cúm mùa, Rota, viêm phổi, sởi là biện pháp hiệu quả để ngăn ngừa các bệnh truyền nhiễm, đặc biệt với trẻ em, người cao tuổi và những người có bệnh nền.
• Giữ gìn vệ sinh môi trường sống sạch sẽ bằng cách lau dọn thường xuyên, giữ cho không khí khô thoáng…
• Vệ sinh cá nhân đảm bảo: thường xuyên rửa tay bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn, đeo khẩu trang khi tiếp xúc với người bệnh, súc miệng và rửa mũi hàng ngày bằng nước muối sinh lý,...
• Ăn chín uống sôi, cung cấp đầy đủ dưỡng chất, uống nhiều nước để tăng cường sức đề kháng cho cơ thể.
• Hạn chế tụ tập đông người để tránh nguy cơ lây chéo bệnh.
• Giữ ấm cơ thể: Đảm bảo cơ thể luôn được giữ ấm, đặc biệt là tay, chân và cổ trong những ngày lạnh, tránh để cơ thể nhiễm lạnh đột ngột.
• Nếu xuất hiện các triệu chứng như ho kéo dài, sốt cao, khó thở, nôn mửa, hoặc tiêu chảy kéo dài, cần đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời, tránh các biến chứng nghiêm trọng.

Theo bác sĩ giảng viên Cao đẳng Y đa khoa, những bệnh truyền nhiễm này là mối nguy hiểm đối với sức khỏe cộng đồng, đặc biệt trong mùa đông - xuân. Việc hiểu rõ về các bệnh này và thực hiện các biện pháp phòng ngừa như tiêm phòng, vệ sinh cá nhân và chăm sóc sức khỏe kịp thời sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh và bảo vệ sức khỏe cho bản thân và cộng đồng